Tijdens het Social Enterprise World Forum stonden sociaal ondernemers een week lang in de schijnwerpers, waaronder ook sociaal ondernemers die zich richten op hun buurt genaamd bewonersbedrijven. Een van de evenementen is volledig gewijd aan dit onderwerp, waarbij een grote internationale delegatie zorgde voor kennisuitwisseling over het versterken van ecosystemen en bewonersbedrijven.  

Duurzame financiering

Vanuit eerdere bijeenkomsten leerden we het belang van langdurige financiering en de behoefte van integrale financiering van bewonersbedrijven in Nederland. Er is vooralsnog een contrast tussen de ‘leefwereld’ van bewonersbedrijven en ‘systeemwereld’ van de overheid. Tegelijkertijd bieden best practices zoals de pilot Resultaatfinanciering uit Leeuwarden voldoende perspectief. Ook binnen inkoopregels is flexibiliteit en wanneer beleid wordt getoetst in de gemeenschap kunnen er grote stappen worden gezet in het realiseren van duurzame financiering.  

Het belang van vertrouwen

Thuis Wageningen heeft ervaring in de samenwerking met de gemeente en deelde deze vanuit de blik van de ondernemende buurtbewoner. Bij de start bundelden initiatiefnemers Tutku Yuksel en Elsje van de Weg hun krachten om maatschappelijke problemen in de buurt op te lossen. Het opbouwen van een netwerk van bewoners is vanaf het begin belangrijk geweest en staat aan de basis van waar ze nu staan.  

Om tot nieuwe oplossingen binnen het ecosysteem te komen is er volgens Jesper Broekhof – Impact Strateeg bij Thuis Wageningen – vertrouwen vanuit de gemeente nodig. Het loslaten van processen en een stukje controle uit handen geven vanuit het perspectief van een ambtenaar kan spannend zijn. Tegelijk kan juist dat vertrouwen enorme ruimte geven aan bewonersbedrijven om te experimenteren en in het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken bewoners centraal te stellen. Er moet van beide kanten vanuit nieuwsgierigheid, transparantie en moed worden gewerkt om een dynamische samenwerking te realiseren. 

De derde golf van de commons-beweging

Lukas Held van Collectieve Kracht deelde een helikoptervisie op de commons-beweging: een beweging waarbij bewoners het gezamenlijk het heft in handen nemen en tal van publieke taken opnemen. Deze collectieven pakken maatschappelijke problemen aan waar soms niet door de overheid in wordt vervuld en hieromheen ontstaan nieuwe vormen van beleid. De huidige opleving van coöperaties via burgerinitiatieven vormt een derde golf, waarbij de uitdaging ligt in de manier waarop de overheid zicht tot deze beweging verhoudt.  

Het ecosysteem in Schotland

In de laatste plenaire sessie waren er bijdragen van Margaret McSporran van Highlands and Islands Enterprise en Martin Avila van Community Enterprises In Scotland. Daar is de sector voor sociale ondernemingen sterk ontwikkeld. Er is een goede afstemming tussen de beleidsmakers en initiatiefnemers en de overheid helpt bewonersbedrijven waar nodig bij het opstarten van hun sociale onderneming. Ook is er specifieke wetgeving, zoals de ‘Community Empowerment Act’ waarbij rechten van gemeenschappen over het beheer en gebruik van land worden versterkt en lokale autoriteiten worden aangemoedigd om burgers te betrekken bij besluiten over hun leefomgeving.  

De rol van fondsen in relatie tot bewonersbedrijven

Als laatste is er in break-outs uitgewisseld over de rol van fondsen zoals Katalys en Stichting DOEN en hun samenwerking met bewonersbedrijven en overheden om structurele financiering te realiseren.  

Perspectief voor de toekomst

We zagen al eerder dat zowel beleidsmakers als bewonersbedrijven een stap vooruit willen op weg naar permanente financiering. In Wageningen zagen we het belang van vertrouwen in de relatie met de overheid. De commons-beweging laat de rol van burgercollectieven zoals bewonersbedrijven zien en ook vanuit internationaal perspectief valt er veel te leren. Deze inspiratie kunnen bewonersbedrijven en beleidsmakers gebruiken om steeds grotere stappen te zetten: weg van de potjes, op naar permanent.