Op 22 juni kwamen beleidsmakers en bewonersbedrijven bij elkaar om het te hebben over duurzame financiering van bewonersbedrijven. Initiatiefnemers die bewonersbedrijven aansturen zijn in staat tegen de stroom in te zwemmen, zoals een zalm die de rivier opzwemt om te paaien en eitjes te leggen. Als ze proberen hun projecten in te bedden strandden ze echter bijna altijd in het verkokerd beleidsveld. We wisten al dat beide partijen een stap voorwaarts willen en moeten zetten: geen tijdelijke potjes meer maar structurele vormen van financiering ten behoeve van de maatschappelijke impact die bewonersbedrijven maken. Hoe gaat dat in de praktijk? 

Op weg naar integrale financiering in Groningen 

Bij SportCentrum Noord wordt gewerkt om sport en bewegen toegankelijk te maken voor iedereen in de buurt. In 2020 zijn ze door de Gemeente Groningen uitgedaagd om een wijkbedrijf te worden en inmiddels fungeren ze, als sportcentrum, als spil in de wijk. Gezondheid is het middel voor verbinding in de wijk, zo hebben ze naast sportgelegenheden ook een ontmoetingsruimte en plek voor bewoners om te koken. Initiatiefneemster Agnes Groen ziet graag meer (h)erkenning van het belang van duurzame financiering van bewonersbedrijven vanuit de gemeente. Ze is nu om de twee jaar bezig om een nieuwe subsidieaanvraag in te dienen.  

“Bij SportCentrum Noord werken we veel meer integraal dan ze bij de gemeente doen” – Agnes Groen, SportCentrum Noord

Aansluitend was Floor Koops van de Gemeente Groningen aanwezig om het perspectief vanuit de beleidskant op het verhaal van Sportcentrum Noord te geven. Ze roemt het feit dat Sportcentrum Noord niet wacht op de gemeente voordat ze aan de slag gaan. Vanuit de Gemeente Groningen is er nog geen beleid op bewonersbedrijven. Door middel van een onderzoek heeft de gemeente de impact van verschillende bewonersbedrijven in kaart gebracht. Uit het onderzoek kwamen een aantal aanbevelingen: 

1. Plaats geen kader om bewonersbedrijven, maar om maatschappelijke doelen en stel jezelf de vraag welke rol bewonersbedrijven kunnen vervullen in het realiseren van die doelen. 

2. Pas de financiering voor bewonersbedrijven aan door een integraal budget te maken met een aparte projectleider die daarvoor verantwoordelijk is.

3. Zorg voor de huidige bewonersbedrijven voor een financiering van een langere periode dan vier jaar. 

“Binnen de gemeente hebben we voor verschillende thema’s verschillende budgetten. We gaan aan de slag met de aanbevelingen vanuit het onderzoek om financiering integraler te maken en zo beter aan te kunnen sluiten op bewonersbedrijven” – Floor Koops, Gemeente Groningen 

Gemeente Leeuwarden ziet het belang van bewonersbedrijven 

Tessa Mahmoud was al jaren actief voor de wijkvereniging in de Vrijheidswijk. Soms wel zestig uur per week. Samen met opbouwwerker Auck Busman wilde ze een bewonersbedrijf opzetten en de Gemeente Leeuwarden zag het belang hiervan. Tessa’s inzet werd dan ook beloond met een betaalde baan als wijkbeheerder. Binnen een halfjaar kreeg ze 35 bewoners op de been om de wijk leefbaarder te maken, die allen een vrijwilligersvergoeding krijgen. Auck Busman ziet dat je via een bewonersbedrijf mensen vooruithelpt en steunt in hun eigen ontwikkeling. “Dat gevoel dat je ertoe doet is zo belangrijk. Het principe van bewonersbedrijven wordt over het algemeen nog erg onderschat.”  

Resultaatfinanciering als oplossing in Leeuwarden Oost 

Binnen Leeuwarden Oost ligt een opgave om de grote armoede, die helaas nog veel van generatie op generatie wordt doorgegeven, te doorbreken. Dit doen ze in een 20-jarig programma samen met 50 partners en met bewoners. Marloes Schreur (programmadirecteur Leeuwarden Oost) gelooft in het investeren in bewonersbedrijven. Ze ziet in dat continuïteit cruciaal is, mede daarom komen ze nu met de pilot resultaatfinanciering.

Iri Oosting (Projectleider Resultaatfinanciering) vertelt dat het doel is om de subsidie carrousel te doorbreken, sociaal ondernemers meer perspectief te bieden en grootschalige samenwerkingen op te zetten. Resultaatfinanciering is financiering op basis van resultaatafspraken waarbij in deze pilot bewoners mede bepalen wat het resultaat is en of een resultaat wel of niet is behaald. Het resultaatfonds bestaat uit publieke en private middelen, in dit geval uit de Gemeente Leeuwarden Oost en het FNO.  

“We willen een ontschotte pot met geld met een structurele dekkingsvorm die niet opdroogt.” – Iri Oosting – Leeuwarden Oost

Wijkbedrijf het Bilgaard is een van de deelnemers aan de pilot. Zij zijn een echte pionier op het gebied van bewonersbedrijven en hebben goed contact met de gemeente. Onder leiding van Dick Bootsma doet het wijkbedrijf sinds haar oprichting in 2014 steeds meer voor de wijk: van groenonderhoud tot leefbaarheidsprojecten. 142 wijkbewoners verrichten als vrijwilliger werkzaamheden die de wijk leefbaarder maken. Velen stromen door naar werk, en gaan op welzijnsniveau vooruit. Een opvallend, zeer mooi getal dat symbolisch is voor de betrokkenheid van bewoners bij het wijkbedrijf en vice versa.  

Een oplossing zoeken binnen de Europese wet- en regelgeving

Jan Feenstra is Coördinator Werk en Bewonersparticipatie en geeft aan dat ze binnen de Gemeente Leeuwarden opzoek zijn gegaan naar manieren voor duurzame financiering voor bewonersbedrijven door te kijken naar regels binnen Europese wet- en regelgeving over aanbesteden. Iris Meester de Vries is strategisch inkoopadviseur en legt uit hoe het helpt om vaker vanuit het sociale domein te denken. “Bij sociale diensten mag je bijvoorbeeld drie keer zoveel uitgeven voordat je te maken krijgt met Europese wet- en regelgeving omtrent aanbesteden ten opzichte van groenonderhoud.” Door het perspectief meer op de mensen te richten hebben ze binnen de gemeente zo dus een weg gevonden om bewonersbedrijven op financieel gebied beter te kunnen helpen. 

“De focus zat eerst op het zwerfaval en nu op het leren. Door het aanvliegen vanuit participatieplekken krijg je een andere juridische constructie” – Iris Meester de Vries, Gemeente Leeuwarden  

De weg naar duurzame financiering is ingeslagen