Het zit erop; ruim 6 maanden lang hield bewonersbedrijf Thuis Wageningen zich bezig met een impactmeting. Samen met Impact House – Grant Thornton onderzocht het bewonerscollectief, dat zich richt op ontmoeting en sociale innovatie, welke impact het creëert en op welke manier. Na een lang proces, waarin onder meer een verandertheorie werd opgesteld, is de meting met een evaluatiegesprek afgerond. Wat zijn de belangrijkste lessen die het collectief heeft geleerd en hoe brengt de groep deze in de praktijk? We vroegen het Jesper Broekhof, impactstrateeg bij Thuis Wageningen.

‘Ontmoeting’, ‘sociale innovatie’ en ‘lokale transitiekracht’. Het zijn enkele begrippen die je tegenkomt op de website van Thuis Wageningen. Maar wat betekenen deze begrippen echt en hoe zorgen ze voor verandering? Om dit uit te zoeken liet Thuis Wageningen een impactmeting uitvoeren. In een paar stappen maakte het bewonersbedrijf hun impact zichtbaar. Toegegeven, het was niet altijd even gemakkelijk, maar het collectief kijkt terug op een waardevol proces. ‘Vooral het begin was heel intensief’, vertelt Jesper. ‘Het maken van een verandertheorie is een pittige klus die je diep laat nadenken. We zijn blij met de externe hulp van Impact House. We hebben nu een waardevol document waar we steeds op terug kunnen vallen.’ Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, beaamt dat het af en toe lastig was. ‘We zijn er gedurende het proces achter gekomen dat een uitgebreide verandertheorie niet voor elk collectief is weggelegd. Voor kleinschalige initiatieven is een effectenkaart bijvoorbeeld een betere tool. Uiteindelijk heeft het voor Thuis Wageningen zijn vruchten afgeworpen, maar voor elk initiatief is er een passende methodiek.’  

De juiste taal spreken

Met een laatste uitgebreide evaluatiesessie is de impactmeting afgerond. De grootste les? Meer zichtbaar zijn. ‘We hebben onze missie nu heel helder en het is duidelijk geworden dat we hele gave dingen doen, maar dat mogen we meer laten zien’, legt Jesper uit. ‘Het komende half jaar gaan we dan ook keihard aan onze zichtbaarheid werken. Dankzij onze verandertheorie kunnen we dat nu heel gericht doen.’ Uit de meting bleek dat het lastig is om iedereen in Wageningen te kunnen bereiken. Met nieuwe communicatiemiddelen, waarin de taal van de doelgroep wordt gesproken, wil het bewonersbedrijf daar verandering in brengen. ‘Buiten onze stadskamer staat een bord met onze activiteiten. Dit bord sluit niet helemaal aan op de behoeften van onze bezoekers. Er zijn nu plannen voor een nieuw bord. De B1-versie van onze verandertheorie zal de basis zijn van dat bord. Zo ziet iedereen direct waar Thuis voor staat.’

Bijeffecten van een impactmeting

Een impactonderzoek maakt de impact van een initiatief zichtbaar. Het is dé manier om richting te geven aan je collectief. Voor Thuis Wageningen was ‘leren’ dan ook het grootste doel van de meting. Een versimpelde versie van de verandertheorie hangt inmiddels in het pand, zodat zittende én nieuwe medewerkers direct zien wat de kern van Thuis Wageningen is. En hoewel het collectief die kern nog nooit zo duidelijk heeft gehad, hebben de resultaten meer opgeleverd dan alleen dat duwtje in de goede richting. Jesper: ‘Vorige week zat ik met een impactinvesteerder om de tafel om alternatieve geldstromen te bespreken. Het gaf enorm veel zelfvertrouwen om onze uitgebreide verandertheorie te kunnen laten zien. Het laat de volwassenheid van onze organisatie zien en daar ben ik best trots op. Ook bij het aanvragen van subsidies helpt onze verandertheorie enorm.’

Denken vanuit verandering

Ook Simone is trots op wat Thuis Wageningen nu al heeft bereikt. ‘Het is heel mooi om te zien dat de verandertheorie niet ergens in de onderste la verdwijnt, maar dat Thuis Wageningen er echt iets mee gaat doen. Zelf ben ik ook voorstander van ‘leren’ als doel. Waarom meet je? Om te leren en om te kijken hoe je het beter kan doen. De verantwoording naar stakeholders komt dan vanzelf wel. Ik zou het bovendien mooi vinden als initiatieven in deze sector meer gaan denken vanuit verandering en impact, in plaats van vanuit activiteiten. En daar kan Thuis Wageningen een grote inspiratiebron zijn.’ Jesper: ‘Mensen zijn op zoek naar handvatten die minder van geld afhangen, maar meer van impact. Om systeemverandering te realiseren, moet je dezelfde taal spreken en dat kan aan de hand van impactmeten. We zouden daarin heel graag onze lessen willen delen. Via workshops of op congressen, bijvoorbeeld. Voor nu zou ik tegen andere initiatieven willen zeggen: begin gewoon, ga het gesprek aan met partijen zoals LSA Bewoners of Social Enterprise NL. Het levert veel op: duidelijkheid, sturing en motivatie. En wil je zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat? De koffie staat klaar.’

De afgelopen maanden volgden we de stappen die Thuis Wageningen nam om de impact van hun organisatie te meten. Wil je ook beginnen met een impactonderzoek? Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, legt uit waar je op moet letten:

• Verandertheorie ontwikkelen: ‘Leg je impactclaim niet te hoog en focus op één of twee doelgroepen. Dit houdt je onderzoek laagdrempelig. Ben je een startend of klein initiatief? Misschien is een effectenkaart een betere tool.’   
• Meetontwerp maken: ‘Denk goed na over het doel van je meting. Dit bepaalt voor een groot deel hoe je gaat meten. Hoe groter de scope, hoe complexer de meting.’
• Dataverzameling, analyse en sense making: ‘De kenmerken van je programma en doelgroep zijn belangrijke uitgangspunten bij dataverzameling. Bekijk wat haalbaar is en in hoeverre je doelgroep in staat is om te reflecteren op verandering. Gebruik natuurlijke contactmomenten om ‘meetmoeheid’ te voorkomen. Afhankelijk van je eigen capaciteit en je onderzoek kun je bepalen of je het verzamelen van data zelf kunt doen of beter kunt uitbesteden.’  

Meer tips lezen? Je leest alles over de verandertheorie, het meetontwerp én de dataverzameling, analyse en sense making van Thuis Wageningen op de website van LSA Bewoners.