Auteur: OndernemenBuurt

Jong, oud en met verschillende achtergronden en behoeften; in ontmoetplek en buurtcafé MOES in Arnhem komt een mengelmoes aan mensen. Precies zoals initiatiefneemster Marloes Tap het enkele jaren geleden voor ogen had. De Arnhemse miste een plek waar buurtgenoten uit de vele verschillende buurten van de wijk Velperweg en omgeving kunnen samenkomen. Ze besloot het heft in eigen handen te nemen en schreef een ondernemingsplan voor een ontmoetplek die draait op zowel vrijwilligers als betaalde krachten.

Een gemengde wijk. Zo zou je Velperweg e/o het beste kunnen noemen. In de wijk vind je groene, economisch sterke buurten, maar ook versteende buurten met veel sociale huurwoningen. Tot voor kort vond er maar weinig kruisbestuiving plaats tussen de verschillende buurten. Zonde, vond wijkbewoner Marloes. ‘Ik miste wat reuring’, vertelt ze. ‘En dat niet alleen; in de coronaperiode zag ik veel eenzaamheid tijdens mijn wandelingen in het park. Ik vroeg me af hoe het zou zijn om, samen met de wijk, een plek te creëren waar buurtgenoten elkaar kunnen ontmoeten en helpen.’ De Arnhemse ging niet over één nacht ijs. Ze peilde een jaar lang de behoefte aan een dergelijke plek door het gesprek aan te gaan met wijkbewoners en organisaties. En wat bleek? De behoefte was in alle buurten groter dan ze dacht. ‘Er zitten heel veel mensen alleen thuis.’

Geen traditioneel buurtcentrum

MOES moest een warme, knusse plek worden waar iedereen wil zijn. ‘In traditionele buurthuizen komen veel mensen die de wind tegen hebben in hun leven. Ik wilde álle bewoners uit Velperweg e/o aantrekken, zodat je elkaar ook echt kunt helpen.’ Met behulp van subsidies van de gemeente, de provincie, het Oranje Fonds en Stichting DOEN konden Marloes en haar buurtgenoten het historische Portiershuisje van de voormalige Nederlandsche Kunstzijdefabriek opknappen. Die warme, knusse plek voor iedereen? Die is er gekomen. ‘We hebben een gezellig café, waar veel activiteiten worden georganiseerd. Er wordt gewerkt, vergaderd en er worden feesten gehouden. We houden dagelijks bij wie er komt. Waar de ene buurtbewoner komt als vrijwilliger, neemt de ander liever deel aan een activiteit. Er komt letterlijk een mengelmoes aan mensen.’

Zelf de broek ophouden

De verkregen subsidies waren voor MOES zeer welkom tijdens de opstartfase en nog steeds maakt de ontmoetingsplek gebruik van subsidies om het café en de activiteiten toegankelijk te houden. Toch is het de bedoeling dat MOES in de toekomst zelf de broek op kan houden. Marloes: ‘Ik geloof in sociaal ondernemerschap en we hebben dan ook een sterk ondernemend karakter. We genereren inkomsten met de horeca, met de verhuur van onze ruimte en door het organiseren van activiteiten. Daarnaast verkopen we spullen die door buurtgenoten zelf zijn gemaakt. Tot nu toe zijn onze inkomsten elk jaar gestegen. Die lijn willen we voortzetten.’

Eén van de succesfactoren die Marloes hierbij noemt is de aanstelling van betaalde krachten. ‘Als je energie wilt aanjagen, een vertrouwensband wilt kweken en goede begeleiding wilt bieden, heb je mensen met ervaring nodig. Onze betaalde coördinatoren hebben de juiste papieren. Kostbaar, maar ’t levert veel op.’  

Ruimte bieden

De wijk leefbaarder maken en eenzaamheid terugdringen. Het is voor Marloes en haar buurtgenoten dé reden om elke dag aan de slag te gaan in het Portiershuisje. En het werpt z’n vruchten af. Al sinds de start brengt MOES de buurt in beweging. ‘We maken veel meer impact dan ik van tevoren dacht. Of het nu gaat om de gastvrouw of om een vrijwilliger bij de klusclub of de groenclub, iedereen krijgt meer zelfvertrouwen en leert nieuwe vaardigheden. Ontzettend mooi om te zien dat MOES echt van de buurt is geworden. We stellen ons bewust terughoudend op, zodat buurtgenoten de ruimte voelen om iets te initiëren. We doen het samen.’

Samenwerken in het buurt ecosysteem

Plannen en kansen voor de toekomst, die ziet Marloes genoeg. Helaas ligt het lot niet volledig in haar handen. Een belangrijke uitdaging is het pand van MOES. ‘Dat is in bruikleen van een projectontwikkelaar die momenteel een nieuwe buurt ontwikkelt’, legt Marloes uit. ‘We zijn bezig met de vraag hoe we MOES kunnen behouden voor de wijk. Ook daarin betrekken we de buurt. We zijn een werkgroep gestart en zoeken expertise uit alle hoeken.’ Samenwerken is volgens de sociaal onderneemster sowieso onmisbaar. Momenteel werkt het buurtcentrum samen met scholen en zorginstellingen en ook met andere sociaal ondernemers zou ze graag willen sparren. ‘Het is altijd goed om overkoepelend naar je buurtecosysteem te kijken. Hoe kunnen we samen de buurt mooier, groener of minder eenzaam krijgen. Sociaal ondernemers kunnen een brug zijn tussen de buurt en de systeemwereld. We spreken immers beide talen. Ik zie veel kansen.’

Tijdens de opstartfase van MOES nam Marloes deel aan het programma ‘Ondernemen met je buurt’. Wat leverde haar dat op? ‘Het programma heeft geholpen om ons verhaal sterk te maken en de zwakke punten uit ons plan te verstevigen. Bovendien is het netwerk van LSA bewoners ontzettend waardevol. Er is altijd iemand die je uitdagingen herkent. Je hoeft het wiel niet altijd opnieuw uit te vinden.’

Zelf aan de slag in jouw buurt, wijk of dorp? Dit is de tip van Marloes: ‘Geef ruimte. Bepaal als kartrekker niet alles zelf. Hoe meer ruimte je biedt, hoe meer mensen erin stappen en hoe meer het een initiatief van de buurt wordt.’

Lichte zenuwen, spiekbriefjes en zoveel mogelijk enthousiasme als maar past in vijf minuten: na een half jaar keihard samen werken aan hun verdienmodel en verhaal, mochten alle deelnemende bewonersbedrijven van Banen voor je Buurt het podium op met hun pitch. Het leverde een inspirerende inkijk op in de kracht en breedte van bewonersbedrijven. En uiteindelijk twee winnaars, die elk naar huis gingen met 12.500 euro.

Banen voor je Buurt wordt georganiseerd door Ondernemen met je Buurt, een gezamenlijk initiatief van LSA bewoners en Social Enterprise NL, ondersteund door de Rabo Foundation. In het meerdaagse programma werken bewonersinitiatieven aan hun verdienmodel, hun verhaal en uiteindelijk hun pitch. Hieronder de twee winnende pitches, gekozen door een jury. In vogelvlucht ook alle andere bewonersbedrijven die deelnamen en hun plannen.

Wat ook deze editie weer duidelijk werd: bewonersbedrijven barsten van de ideeën en verzinnen slimme oplossingen die de buurt verder helpen, vaak door handig allerlei activiteiten aan elkaar te knopen. Een vers bereide maaltijd voor de een is mooi werk voor de ander. In bewonersbedrijven vinden mensen die door andere instanties niet bereikt worden vinden een plek, gewoon omdat ze kijken wat er wel kan.

De jury van links  rechts: Safka Overweel (Stichting Doen), Marieke Hillen (WijkPaleis), Ritu Geelhoed (Rabo Foundation), Yvette Koedijk (Start Foundation), Stefan Panhuijsen (Social Enterprise NL).

WINNAAR: Stip Delfzijl

Mensen die wat begeleiding nodig hebben om aan de slag te kunnen, kunnen in Delfzijl-Appingedam terecht bij Stip voor opleiding en vrijwilligerswerk. Dat kunnen studenten zijn, statushouders uit het AZC, of jongeren. Stip maakt jongeren bewuster van hun leefomgeving en zorgt er daarnaast op allerlei manieren voor dat mensen met praktische ondersteuning langer thuis kunnen blijven wonen. Ze willen nu hun klussendienst uitbreiden en nog meer activiteiten aanbieden. Meer betaalde banen en leerwerkplekken zouden de duurzaamheid van hun plannen en het initiatief verhogen.

Initiatiefnemer Edo Ladage: “In dit traject merkten we dat we soms vals bescheiden zijn. We zagen in de groep veel lef om ons heen en beseften toen dat wij ook meer kunnen dan we denken. Deze prijs heeft geen invloed op wat we doen, maar maakt het wel makkelijker.”

WINNAAR: Het 8e werk

Met een rugzak vol problemen, maar ook met een rugzak vol hulp kun je terecht bij het 8ste werk. Het begon in een woonkamer waar iedereen welkom was om mee te eten en later mee te leven. De ‘zorgmissers’ die elders geen onderdak vonden schoven bij ze aan. Nu willen ze stages en banen creëren voor ervaringsdeskundigen om zo de kloof te overbruggen tussen zorgvraag en de ambtelijke wereld.

Initiatiefnemer Gea Overweg: “Het is echt waar wat Cruijf zei: je ziet het pas als je het door hebt. Als je doet wat wij doen en blijft strijden voor hoe het anders kan, verzuip je soms in het gevecht met systemen. Hoe blijf je dan overeind? Zo’n groep als deze helpt je. Je ziet dat je niet alleen bent en je laaft je aan elkaar. Met deze prijs kunnen wij nog meer gedragsdeskundigen steunen. En wij leren dan weer van hen.”

Wijk voor Elkaar

Ooit ontstaan in de voetbalkantine van SV Helios, werd Wijk voor Elkaar een ontmoetingsplekplek in Deventer waar mensen fitter kunnen worden, samen met de buurt maaltijden kunnen eten én die maaltijden ook kunnen bezorgen. Wijk voor Elkaar ontwikkelde de Buurtgeluk-app waarmee iedereen die mee doet zelf inzichtelijk kan maken hoe die zich voelt. Zo is voor een bewonersbedrijf ook makkelijker om te volgen wat de impact is van de activiteiten. Alle deelnemers krijgen toegang tot de app.

Stichting Voorloper/ Welzijn op Dorpse Schaal

Tijdens hun pitch deed iedereen al snel mee met hun oproep om van een stuk ijzerdraad of paperclip op de stoelen ter plekke iets creatiefs te maken of te buigen. Dus waarom zouden de nieuwe manieren van financieren van zorg die ze bedacht hadden niet haalbaar zijn? Een betaalde dorpsondersteuner hebben ze inmiddels als in Oldeberkoop, maar de ambities zijn groter: met hun bewonersbedrijf willen ze het dorp nog leefbaarder en toekomstbestendiger maken.

Stichting BuurtGroenBedrijf

Betaald werk aan het groen in je wijk, dat is het mooiste dat er is, vindt deze Arnhemse stichting. Buiten ontspan je en leer je je buren kennen. Maar voor niet iedereen is betaald werk haalbaar. En voor sommigen levert werken in de openbare ruimte te veel spanning op. Hun wijkkwekerij is prikkelarm én verwachtingsarm. Iedereen kan er op zijn eigen manier bijdragen, groene vingers of niet. Je kunt er terecht voor plantjes of boeketten en mooie ontmoetingen.

Stichting De Holm Den Andel

Als je ingesneeuwd raakt in Den Andel zoals deze deelnemers ooit, dan weet je wat wel noaberschap inhoudt. Dat noaberschap willen ze verstevigen met meer dorpsondersteuners en dorpsversterkers voor hun zorgzame gemeenschap. Zo scheppen ze banen voor nog meer ‘samenwerkers’. En dat schept weer veiligheid en financiële zekerheid.

Wijkmakerij Dukenburg

De ambitie van WIjkmakerij Dukenburg is om zoveel mogelijk werk in de wijk te houden, van klussen tot groenonderhoud en catering. Dit initiatief biedt werkgelegenheid aan mensen die zich willen inzetten voor hun buurt en zorgt ervoor dat buurtbewoners actief betrokken zijn bij het onderhouden van de leefomgeving.

Reinforce

Alleen in al Utrecht zijn naar schatting 2000 jongeren dak- en thuisloos. Reinforce helpt ze aan het werk in bouw- en renovatieprojecten. En de kosten van het niet kunnen wonen worden uiteindelijk veel hoger dan de zorgkosten, zagen ze. Nu willen ze een kleinschalige woongemeenschap creëren voor 20 tot 40 jongeren, waar iedereen zich richt op wat wél kan.

Coöperatie Eva

In dit Scheveningse restaurant met aanschuiftafel worden vrouwen begeleid naar zelfstandigheid. Zo’n vijf tot tien mensen met afstand tot de arbeidsmarkt moeten aan de slag gaan als kok en er een diploma halen in samenwerking met een onderwijsinstelling. Het restaurant helpt ook om eenzaamheid in de buurt te verminderen.

Ook meedoen aan een programma om jouw bewonersbedrijf verder te helpen? Kijk dan naar onze agenda voor het huidige aanbod aan programma’s en trainingen!

De voormalige kruidenierswinkel in het Groningse Visvliet stond er jarenlang maar verlaten bij. Tot groot ongenoegen van de dorpsbewoners. Sinds de sluiting was het dorp niet alleen een winkel kwijt, maar ook een ontmoetingsplek. Een toevallig bezoek aan een community tea room in Engeland bracht dorpsbewoner Jan Hut en zijn vrouw Ursula op het idee voor een huiskamerwinkel. De leegstaande kruidenierszaak zou een ‘bumping place’ moeten worden waar dorpsbewoners elkaar kunnen treffen. Om hun plannen te realiseren richtten de dorpsbewoners Visvliet Vitaal op, een stichting die de leefbaarheid in het dorp wil bevorderen.  

Als dorpsmens, geïnteresseerd in de dynamiek van gemeenschappen, wist Jan Hut hoe belangrijk ontmoetingsplekken zijn voor een dorp. ‘Visvliet telt ongeveer 300 inwoners’, vertelt hij. ‘Al jaren kampen we met de uitval van voorzieningen. Sinds de sluiting van de school en de kruidenierswinkel is er voor de dorpsbewoners nergens een plek waar ze elkaar toevallig tegen het lijf lopen. Dat vond ik jammer. Het is goed om elkaar te kennen, zodat je begrip voor elkaar kunt opbrengen. Met de huiskamerwinkel willen we een toegankelijke plek creëren waar je niet alleen spullen koopt, maar ook gezellig met elkaar kletst onder het genot van een kopje koffie of thee.’ 

Stichting als eigenaar

Al sinds het begin is het duidelijk: de huiskamerwinkel moest niet van een persoon, maar van het dorp worden. Jan en Ursula richtten daarom samen met een aantal dorpsgenoten een stichting op, waarmee het pand van de voormalige kruidenier kon worden gekocht. ‘We spraken met een aantal mensen over ons idee en presenteerden het plan bij Plaatselijk Belang Visvliet. Gelukkig was er direct animo. Naast een subsidie van de gemeente, verstrekten we obligaties aan dorpsbewoners voor de financiering. Sinds 2018 is de stichting formeel eigenaar van het pand. Door de obligaties zijn dorpsbewoners extra betrokken. We zijn nu een dag in de week open en er is een gastvrouw die koffie schenkt.’

Ontmoeting staat centraal

Sinds een aantal jaren heeft Visvliet er dus weer een pleisterplaats bij waar bewoners en passanten samen kunnen komen. Welke invloed heeft dat op de gemeenschap? ‘We hebben inmiddels een vast aantal bezoekers met wie we regelmatig gezellig brunchen’, legt Jan uit. ‘Veel inwoners vinden het gewoon leuk, maar voor een aantal dorpsgenoten betekent de huiskamer veel. Zij zitten alleen thuis, maar hebben nu aanspraak. We proberen regelmatig activiteiten te organiseren, zoals een knutselmiddag. Daarnaast verkopen we verjaardagskaarten en spulletjes die door dorpsbewoners zelf zijn gemaakt. Het gaat ons echt om de ontmoeting.’

Meerdere inkomstenbronnen

Bij de huiskamerwinkel zit een woning, het voormalig onderkomen van de kruidenier. Om de vaste lasten van de winkel te dekken verhuurt Visvliet Vitaal de woning aan dorpsbewoners. Maar de stichting wedt op meer paarden. Zo is de winkelruimte te huur voor verenigingen, stichtingen en andere groepen die er bijeenkomsten willen houden én wordt ook van de bovenverdieping dankbaar gebruikgemaakt. ‘We hebben er, met behulp van subsidies, een Bed & Breakfast gerealiseerd. Tot voor kort werd deze gerund door Ursula, maar het plan is om vrijwilligers uit het dorp in te zetten. Sinds de opening hebben we ruim 400 gasten gehad. Van Costa Ricanen tot Nieuw-Zeelanders en van Canadezen tot Roemenen, allemaal kunnen ze de kneuterigheid van onze Bed & Breakfast waarderen.’

Doorzettersprijs

Visvliet leefbaar en vitaal houden. Het is dé missie van Visvliet Vitaal. En dat gaat verder dan het creëren van ontmoetingsplekken. Onlangs ontving de stichting de doorzettersprijs van GroenLinks Westerkwartier voor het behoud van jongeren in het dorp. Jan: ‘We kregen de kans om drie woningen van de woningbouwcoöperatie over te nemen en van de sloop te redden. De woningen zijn gerenoveerd en verhuren we aan jongeren die anders jaren op de wachtlijst zouden staan.’ Met name de vasthoudendheid van de stichting werd door GroenLinks Westerkwartier geroemd. ‘De meeste jongeren willen niet weg uit Visvliet. Op deze manier kunnen we ze helpen.’

Beloning

Vasthouden en doorzetten. Het zijn dé lessen die Jan en het bestuur van de stichting in 7 jaar sociaal ondernemerschap leerden. ‘We hebben samen met de dorpsbewoners mooie successen geboekt, zoals het aantrekken van een flinke financiering voor de realisatie van de Bed & Breakfast, maar het wordt ons niet altijd gemakkelijk gemaakt. Voor de gemeente zijn we een vreemde eend in de bijt en vallen we met onze winkel niet in een bepaalde categorie, waardoor we subsidies mislopen. Het houd je scherp en creatief in je zoektocht naar financiering en inkomsten. Het helpt om te kijken naar de beloning die je wél krijgt. Zo hebben we maar liefst twee keer de Leefbaarheidsprijs van de gemeente mogen ontvangen. Dat zien we als een teken dat ze blij zijn met ons. Daarnaast zijn een sterker gemeenschapsgevoel en de waardering die je krijgt van buurtgenoten, waar we het voor doen.’ 

Welke tip heeft Jan voor bewoners die de regie willen nemen in hun buurt, wijk of dorp?

‘Denk in mogelijkheden en leer kansen kennen. Dat kwam ook aan bod tijdens Verdienen met je buurt, het programma van LSA bewoners en Social Enterprise NL dat we met de stichting volgden. Er zijn 100 dingen die je kunt bedenken om iets niet te doen, maar je weet nooit wat er morgen gebeurt. Je kunt dus net zo goed iets wél doen.’

Wil je ook meedoen aan het programma Verdienen met je Buurt? Een nieuwe editie start op 11 maar. Meld je tot uiterlijk vrijdag 28 februari aan het formulier op deze pagina.

Ondernemen met je buurt gaat door! Met toezeggingen van een paar grote fondsen op zak, kunnen we de komende jaren nog meer gezonde, bruisende en succesvol ondernemende bewonersbedrijven een fikse boost geven – én verder werken aan onze droom van minstens één bewonersbedrijf in elke gemeente.

Bewonersbedrijven maken buurten namelijk socialer, groener, veiliger, rechtvaardiger en gewoon een stukje mooier. Ze leveren concrete oplossingen voor lokale maatschappelijke problemen. Toch konden -en kunnen- deze pionierende en ambitieuze bewoners wel wat hulp gebruiken bij de obstakels en uitdagingen die ze onderweg tegenkomen. Dat zag de Nationale Postcode Loterij drie jaar geleden gelukkig ook en mede door hun bijdrage startten we Ondernemen met je Buurt.

De afgelopen jaren bouwden we een stevig programma van training, uitwisseling en netwerkactiviteiten. We zorgden ervoor dat bewonersbedrijven konden groeien in continuïteit en impact en zo toekomstbestendige organisaties werden. We hoorden het al in de gesprekken die we voerden, maar in de Monitor Bewonersbedrijven 2024 werd het ook in cijfers duidelijk: bewonersbedrijven zijn gegroeid op alle fronten. Inkomstenbronnen, banen, lokale samenwerkingen en betrokkenheid van kwetsbare buurtbewoners, precies waar we het voor deden en waar we trots op zijn.

Met jouw hulp kunnen we onze activiteiten nog beter afstemmen op wat een bewonersbedrijf nodig heeft:  Laat ons met onderstaand formulier weten waar we de komende jaren zeker aandacht aan moeten besteden! Je kunt ook contact op met ons opnemen.

Op zaterdag 9 november reisden we met bussen door heel Nederland om binnen te kijken bij toffe bewonersbedrijven. Het was een dag vol ontmoeting en inspiratie. In deze blog blikken we graag op een aantal bezoeken terug!

Arnhem – Bewonersbedrijf Malburgen en ’t Broek Omhoog

Bewonersbedrijf Malburgen is gevestigd in het Bruishuis, een voormalig verzorgingstehuis van 10 verdiepingen in Malburgen. Het flatgebouw in de Arnhemse wijk Malburgen werd in 2008 nog aangewezen voor sloop. Maar door de inzet van wijkbewoners is het in en om het gebouw levendiger dan ooit! De initiatiefnemers huren het pand van een wooncorporatie en halen inkomsten uit de verhuur van ruimtes aan bewoners, studenten en maatschappelijke organisaties. Inmiddels hebben ze ook een prachtige speeltuin voor de wijk aangelegd, is er een heuse bioscoop op de bovenste verdieping (mét uitzicht) en een theehuis! 📽️ Kijk hier voor meer informatie: https://www.bewonersbedrijfmalburgen.nl/

Stichting ’t Broek Omhoog draagt op een ondernemende manier bij aan een leefbare wijk en het welzijn van inwoners uit Arnhem!👏 Mensen met allerlei verschillende achtergronden brengen hier veel tijd samen door met elkaar. Er worden allerlei activiteiten georganiseerd, worden klusjes gedaan voor de buurt en er zijn tiny houses waar jongeren kunnen wonen. Ook wordt er dagelijks een lekkere lunch klaargemaakt zodat er tussen de middag gezellig met z’n allen kan worden gegeten! 🍲 Kijk hier voor meer informatie: https://hetbroekomhoog.nl/

Amsterdam – De Natuurkamer en De VerbroederIJ

De VerbroederIJ is van alle markten thuis en zet alles op alles om een fijne plek te zijn voor buurtbewoners! ☀️Met een uitnodigend restaurant, zaalverhuur en opdrachten in het sociaal domein is de VerbroederIJ een echte sociale wijkonderneming. De projecten met bewoners en samenwerkingen met andere sociaal ondernemers zijn haast niet bij te houden. De mogelijkheden hier lijken oneindig. Of je nu iets wil doen met moestuinieren of je eigen theaterfestival wil organiseren, hier denken ze met je mee en maken ze het mogelijk! Kijk hier voor meer informatie: https://deverbroederij.nl/

De Natuurkamer is een groene oase waar iedereen welkom is om deel te nemen aan creatieve projecten en activiteiten. Met een focus op duurzame ontwikkeling, stimuleren ze een gezonde levensstijl en bieden kansen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. In een buurt in Amsterdam die snel ontwikkeld, bieden zij ruimte voor bewoners en lokale ondernemers om deze plek mede vorm te geven. We kregen een rondleiding van initiatiefnemer Koos door het voedselbos, het park wat ze deels onderhouden, de nieuw aangelegde speeltuin. Ook maakten we zelf kruidenboter en warmden op bij het vuur. Kijk hier voor meer informatie: https://de-natuurkamer.nl/  

Brabant – Copernikkel en Dorpscoöperatie Esbeek

Copernikkel is een actief en energiek bewonersbedrijf met wel 14 initiatieven die elkaar versterken en de buurt mooier maken. Het is een plek vol inspiratie, enthousiasme en warmte. Denk bij initiatieven van Copernikkel aan de fietswerkplaats, klussendienst, taallessen en wereldkeuken. 🚲 📚 Het bijzondere is dat al deze initiatieven via Copernikkel met elkaar verbonden zijn, maar op verschillende plekken in de wijk zitten. We kregen een uitgebreide rondleiding en overal was er een kartrekker van het betreffende initiatef om ons meer te vertellen. Bij Copernikkel gaat het echt om samen doen, zo ontstaat er vanzelf verbinding! Kijk voor meer informatie op https://www.copernikkel.nl/

Coöperatie Esbeek houdt zich bezig op diverse vlakken. Ze kochten o.a. het dorpscafé aan, realiseerden nieuwe starterswoningen en bouwden de leegstaande kerk om tot een moderne brede school. ⛪ Ook openden ze met succes een wandelmuseum. Deels gefinancierd uit subsidies, maar minstens zo belangrijk zijn de inkomsten van het bewonersbedrijf uit onder meer het dorpscafé. Nieuwe bewoners in het dorp worden zoveel mogelijk door bestuursleden van de coöperatie welkom geheten. Er is veel focus op het vergroten van de leefbaarheid in het dorp maar ook op het terugdringen van de vergrijzing in Esbeek! Kijk voor meer informatie op https://esbeek.eu/

Ruim twee jaar geleden voelde initiatiefneemster Mariëlla Vink zich geroepen om iets te doen aan de grootschalige dumpingen op het afvalpunt in haar buurt in Schiedam. En met succes! Lees in het document hieronder alles over de resultaten van haar initiatef, maar ook over haar aanpak, uitdagingen en het in beweging brengen van bewoners!

We zijn van start met de tweede editie van Banen voor je Buurt. Een meerdaags programma voor bewonersinitiatieven om betaalde banen te creëren voor de buurt. Het programma bestaat uit drie trainingsdagen en een pitchevent. Tijdens deze dagen leren de deelnemers alles over de inkomstenbronnen rondom werk en uitkering. Ze gaan aan de slag met een businessplan en halen ze nieuwe partijen bij hun initiatief. Ze gaan daadwerkelijk de eerste stappen zetten naar betaald werk. Het programma sluiten ze af met een pitch voor mogelijke samenwerkingspartners en financiers. We stellen de deelnemers graag aan je voor.

Stip Delfzijl (Delfzijl)

Wijk voor Elkaar (Deventer)

Stichting Welzijn op Dorpse Schaal (Oldeberkoop) 

Het 8ste Werk (Kampen)

Stichting BuurtGroenBedrijf (Arnhem) 

Stichting De Holm Den Andel (Den Andel)  

Wijkmakerij Dukenburg (Nijmegen)  

Reinforce (Utrecht) 

Coöperatie Eva U.A. (Den Haag)

Social Enterprise NL en LSA Bewoners presenteren de Monitor Bewonersbedrijven 2024, die trends inzichtelijk maakt binnen de beweging van bewonersbedrijven – lokale ondernemingen opgericht door bewoners om hun buurt te versterken.  

Het onderzoek onder 86 bewonersbedrijven uit alle 12 provincies laat zien dat bewonersbedrijven aan het bestendigen zijn als onmisbare bron van maatschappelijke impact in lokale gemeenschappen, ondanks dat het een jonge beweging betreft.  

“Ondernemerschap is een effectieve aanpak om de leefbaarheid in buurten te verhogen en de kloof tussen arm en rijk te dichten. De regels rond winst zetten de stabiliteit van bewonersbedrijven echter onder druk. Gemeenten zouden daar coulanter naar kunnen kijken,” aldus Stefan Panhuijssen, Social Enterprise NL.   

Een aantal belangrijkste inzichten uit het onderzoek: 

• Meer maatschappelijke thema’s: Door integraliteit van problematiek, maatschappelijke ontwikkelingen, aanpassingsvermogen van bewonersbedrijven en toenemend vertrouwen bij zowel bewoners als externe partijen, focussen bewonersbedrijven zich door de tijd heen op een toenemend aantal verschillende thema’s.  

• Samenwerking met gemeenten: Bewonersbedrijven roepen op tot gelijkwaardige en structurele partnerschappen met gemeenten om hun impact te waarborgen en te vergroten. 

• Financieel gezond: Bijna de helft van de bewonersbedrijven genereert meer dan €100.000 omzet en het aantal winstgevende bewonersbedrijven is met 10% gestegen ten opzichte van 2021. 

• Stijgende werkgelegenheid: Het gemiddeld aantal betaalde FTE is toegenomen met 0,7. In 60% van de bedrijven zijn betaalde krachten actief. 

• Succesvollere financiering: Het aandeel bewonersbedrijven dat subsidies heeft verkregen is met 7% gestegen, terwijl het aantal afwijzingen met 4% is gedaald. Daarnaast waren alle fondsaanvragen in 2024 succesvol, tegenover 9% afwijzingen in 2021. 

• Belang van vastgoed: Bijna de helft van de bewonersbedrijven genereert inkomsten uit verhuur, wat vastgoed nog altijd belangrijk maakt voor hun financiële stabiliteit. 

Benieuwd naar meer? Ontdek alle inzichten in de publicatie en deel deze met je netwerk. Samen versterken we bewonersbedrijven en buurten door heel Nederland! 

Vragen of opmerkingen die je met ons wilt delen over de publicatie? We horen het graag! Mail deze naar info@lsabewoners.nl  

Het zit erop; ruim 6 maanden lang hield bewonersbedrijf Thuis Wageningen zich bezig met een impactmeting. Samen met Impact House – Grant Thornton onderzocht het bewonerscollectief, dat zich richt op ontmoeting en sociale innovatie, welke impact het creëert en op welke manier. Na een lang proces, waarin onder meer een verandertheorie werd opgesteld, is de meting met een evaluatiegesprek afgerond. Wat zijn de belangrijkste lessen die het collectief heeft geleerd en hoe brengt de groep deze in de praktijk? We vroegen het Jesper Broekhof, impactstrateeg bij Thuis Wageningen.

‘Ontmoeting’, ‘sociale innovatie’ en ‘lokale transitiekracht’. Het zijn enkele begrippen die je tegenkomt op de website van Thuis Wageningen. Maar wat betekenen deze begrippen echt en hoe zorgen ze voor verandering? Om dit uit te zoeken liet Thuis Wageningen een impactmeting uitvoeren. In een paar stappen maakte het bewonersbedrijf hun impact zichtbaar. Toegegeven, het was niet altijd even gemakkelijk, maar het collectief kijkt terug op een waardevol proces. ‘Vooral het begin was heel intensief’, vertelt Jesper. ‘Het maken van een verandertheorie is een pittige klus die je diep laat nadenken. We zijn blij met de externe hulp van Impact House. We hebben nu een waardevol document waar we steeds op terug kunnen vallen.’ Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, beaamt dat het af en toe lastig was. ‘We zijn er gedurende het proces achter gekomen dat een uitgebreide verandertheorie niet voor elk collectief is weggelegd. Voor kleinschalige initiatieven is een effectenkaart bijvoorbeeld een betere tool. Uiteindelijk heeft het voor Thuis Wageningen zijn vruchten afgeworpen, maar voor elk initiatief is er een passende methodiek.’  

De juiste taal spreken

Met een laatste uitgebreide evaluatiesessie is de impactmeting afgerond. De grootste les? Meer zichtbaar zijn. ‘We hebben onze missie nu heel helder en het is duidelijk geworden dat we hele gave dingen doen, maar dat mogen we meer laten zien’, legt Jesper uit. ‘Het komende half jaar gaan we dan ook keihard aan onze zichtbaarheid werken. Dankzij onze verandertheorie kunnen we dat nu heel gericht doen.’ Uit de meting bleek dat het lastig is om iedereen in Wageningen te kunnen bereiken. Met nieuwe communicatiemiddelen, waarin de taal van de doelgroep wordt gesproken, wil het bewonersbedrijf daar verandering in brengen. ‘Buiten onze stadskamer staat een bord met onze activiteiten. Dit bord sluit niet helemaal aan op de behoeften van onze bezoekers. Er zijn nu plannen voor een nieuw bord. De B1-versie van onze verandertheorie zal de basis zijn van dat bord. Zo ziet iedereen direct waar Thuis voor staat.’

Bijeffecten van een impactmeting

Een impactonderzoek maakt de impact van een initiatief zichtbaar. Het is dé manier om richting te geven aan je collectief. Voor Thuis Wageningen was ‘leren’ dan ook het grootste doel van de meting. Een versimpelde versie van de verandertheorie hangt inmiddels in het pand, zodat zittende én nieuwe medewerkers direct zien wat de kern van Thuis Wageningen is. En hoewel het collectief die kern nog nooit zo duidelijk heeft gehad, hebben de resultaten meer opgeleverd dan alleen dat duwtje in de goede richting. Jesper: ‘Vorige week zat ik met een impactinvesteerder om de tafel om alternatieve geldstromen te bespreken. Het gaf enorm veel zelfvertrouwen om onze uitgebreide verandertheorie te kunnen laten zien. Het laat de volwassenheid van onze organisatie zien en daar ben ik best trots op. Ook bij het aanvragen van subsidies helpt onze verandertheorie enorm.’

Denken vanuit verandering

Ook Simone is trots op wat Thuis Wageningen nu al heeft bereikt. ‘Het is heel mooi om te zien dat de verandertheorie niet ergens in de onderste la verdwijnt, maar dat Thuis Wageningen er echt iets mee gaat doen. Zelf ben ik ook voorstander van ‘leren’ als doel. Waarom meet je? Om te leren en om te kijken hoe je het beter kan doen. De verantwoording naar stakeholders komt dan vanzelf wel. Ik zou het bovendien mooi vinden als initiatieven in deze sector meer gaan denken vanuit verandering en impact, in plaats van vanuit activiteiten. En daar kan Thuis Wageningen een grote inspiratiebron zijn.’ Jesper: ‘Mensen zijn op zoek naar handvatten die minder van geld afhangen, maar meer van impact. Om systeemverandering te realiseren, moet je dezelfde taal spreken en dat kan aan de hand van impactmeten. We zouden daarin heel graag onze lessen willen delen. Via workshops of op congressen, bijvoorbeeld. Voor nu zou ik tegen andere initiatieven willen zeggen: begin gewoon, ga het gesprek aan met partijen zoals LSA Bewoners of Social Enterprise NL. Het levert veel op: duidelijkheid, sturing en motivatie. En wil je zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat? De koffie staat klaar.’

De afgelopen maanden volgden we de stappen die Thuis Wageningen nam om de impact van hun organisatie te meten. Wil je ook beginnen met een impactonderzoek? Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, legt uit waar je op moet letten:

• Verandertheorie ontwikkelen: ‘Leg je impactclaim niet te hoog en focus op één of twee doelgroepen. Dit houdt je onderzoek laagdrempelig. Ben je een startend of klein initiatief? Misschien is een effectenkaart een betere tool.’   
• Meetontwerp maken: ‘Denk goed na over het doel van je meting. Dit bepaalt voor een groot deel hoe je gaat meten. Hoe groter de scope, hoe complexer de meting.’
• Dataverzameling, analyse en sense making: ‘De kenmerken van je programma en doelgroep zijn belangrijke uitgangspunten bij dataverzameling. Bekijk wat haalbaar is en in hoeverre je doelgroep in staat is om te reflecteren op verandering. Gebruik natuurlijke contactmomenten om ‘meetmoeheid’ te voorkomen. Afhankelijk van je eigen capaciteit en je onderzoek kun je bepalen of je het verzamelen van data zelf kunt doen of beter kunt uitbesteden.’  

Meer tips lezen? Je leest alles over de verandertheorie, het meetontwerp én de dataverzameling, analyse en sense making van Thuis Wageningen op de website van LSA Bewoners.

“Ergens in Nederland, in een verre uithoek, diep in het Noorden ligt nog een kleine stad die weerstand biedt: Groningen. Stadjers noemen ze zichzelf en het is een eigengereid volkje.”

Op 9 november gaan we op 9 verschillende plekken in Nederland langs inspirerende bewonersbedrijven. TuinindeStad is een van de initiatieven waar we langs gaan op de tour in Groningen. Initiatiefnemer Frans Kerver klom onlangs in de pen om hun verhaal nog eens goed op te schrijven. De doorzetters van dit initiatief zijn ooit gewoon zelf begonnen en kregen veel voor mekaar, waardoor het stadhuis dacht “misschien moeten we es langs en informeren, hoe ze dat flikken (zonder onze subsidie).”

Op dit groene stukje in het Westerpark komen veel Groningers met een afstand tot de arbeidsmarkt. De filosofie van Frans: “misschien kunnen mensen veel meer dan ze zelf denken, maar dan moet je ze dat wel vertellen. Ziek, zwak, misselijk; ook dan kun je je steentje bijdragen.” Dat werd niet meteen begrepen, maar inmiddels is het concept bewezen en “besloot de burgemeester dat er komende jaren fors zou worden geïnvesteerd in het Westpark.”

Ze blijven er op los filosoferen “daar op die vermadelijke TuinindeStad” en weten zich altijd op een creatieve en ondernemende manier staande te houden en door te ontwikkelen. Wil jij ervaren hoe het is om te filosoferen en ondernemen in het Westerpark? Meld je dan snel aan voor de bustour in Groningen om deze bijzondere plek met je eigen ogen te zien!

Het volledige verhaal van Frans kan je hier lezen.

En hier kun je je aanmelden om mee te gaan met de bustour door Groningen, die onder andere naar Tuin in de Stad gaat!