‘Daag je gemeente uit’ is een meerdaagse training waarin acht bewonersbedrijven leren over de werking van de gemeente, het uitdaagrecht, het maken van een aantrekkelijke pitch en het binnenhalen van opdrachten. We delen in een 4-delige serie artikelen de belangrijkste tips en waardevolle kennis zodat ook jij aan de slag kunt met het uitdagen van je eigen gemeente.
Hoe werkt een gemeente?
Elke gemeente heeft zijn eigen structuur en werkt volgens eigen afspraken. Toch zijn er ook veel overeenkomsten. De gemeenteraad neemt besluiten over uit te voeren beleid. De ambtenaren bereiden de voorstellen voor en het college van burgemeester en wethouders zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid dat de gemeenteraad heeft vastgesteld. Voor bewonersinitiatieven is het goed om op al deze niveaus een ingang te hebben en op de radar te staan. We maakten al eerder een mooi overzicht over de verschillende lagen in de organisatie van de gemeente. Deze kennis is voor bewonersbedrijven onmisbaar als je wilt proberen om opdrachten binnen te halen.
Het right to challenge of het recht om uit te dagen, geeft een bewonersinitiatief de mogelijkheid om diensten van de gemeente over te nemen. Het right to challenge is een interessante manier om opdrachten van de gemeente uit te voeren. Zeker als je ziet dat jullie dat beter of goedkoper kunnen.
Denk aan het onderhouden van openbaar groen, diensten in zorg en welzijn, de bibliotheekdienst of werkgelegenheid. Dat zijn diensten waar mensen in wijken en buurten zich zorgen om maken en waar bewonersinitiatieven aan bij willen dragen. Over het Right to Challenge schreven we ook een artikel met uitleg en tips om aan de slag te gaan.
Zoek een medestander binnen de gemeente. Dit helpt om verder de organisatie in te komen.
Kom erachter wat de behoeftes vanuit de gemeente zijn, weet wat jouw meerwaarde is en wat je te bieden hebt en speel daarop in.
Weet welk beleid actueel is. Op de website vind je in het gedeelte over de gemeenteraad de agenda’s van de vergaderingen. Zo weet je waar over gesproken wordt.
Je kunt de gemeenteraad als breekijzer gebruiken als je er niet uitkomt met een wethouder of uitvoerende afdeling. Toch bereik je vaak het meest als je in gesprek blijft met alle partijen. Heb dus geduld, hoe moeilijk dat soms ook is.
Je kunt de gemeenteraad ook gebruiken als eerste aanspreekpunt en eens verkennen hoe jouw initiatief zich verhoud tot de plannen en ideeën van de gemeente. Kan je een aanknopingspunt voor samenwerking vinden?
Het volgende artikel in deze reeks gaat over het maken van een goede pitch. Geïnteresseerd om een keer een training over de gemeente of een ander onderwerp te volgen? Kijk hier voor ons huidige aanbod.
Het bewonersbedrijf: een buurtinitiatief wat zichzelf draaiende houdt met een gezond verdienmodel. In Nederland zien we er steeds meer, in vrijwel iedere hoek van het land. En, deze bewonersbedrijven maken positieve impact op hun buurt. Bij uitstek een goede partner voor de gemeente dus. Of gemeenten inspelen op deze groeiende beweging aan bewonersbedrijven, zochten we uit. We bekeken de collegeakkoorden van de 44 grootste gemeenten in Nederland.
Ondersteunen van bestaand initiatief
Om te beginnen: in alle collegeakkoorden zien we de woorden ‘bewonersinitiatief’ of ‘inwonersinitiatief’ terugkomen. Gemeenten zien dat bewoners op eigen initiatief vraagstukken oplossen in hun buurt, dwars door beleidsdomeinen heen. Zo combineren ze bijvoorbeeld het groenonderhoud met het bieden van werk aan bewoners die aan de kant staan.
In dat licht is het niet verrassend dat veel akkoorden hier woorden aan wijden, zoals gemeente Arnhem: ‘We gaan meer vanuit het perspectief van inwoners werken en minder vanuit de wijze waarop onze ambtelijke organisatie is georganiseerd.’ of gemeente Emmen, die stelt dat: ‘Onze ambtenaren stellen zich uitnodigend op naar initiatiefnemers, zien het initiatief als mooie kans, spreken af op locatie en kijken met een brede blik naar hun plannen vanuit de houding: ‘Ja tenzij…’ Ambtenaren adviseren vanuit een integrale en multidisciplinaire afweging over een initiatief. Zij toetsen initiatieven op hoofdlijnen waar het kan en op details waar het moet.’
Waar bewonersinitiatieven veel aandacht krijgen in de akkoorden, geldt dat voor het nieuwere begrip ‘bewonersbedrijf’ veel minder. We vinden er een paar, waaronder in het Alkmaarse akkoord: ‘We evalueren het beleid om van wijkcentra, buurthuizen en dorpshuizen ‘bewoners-ondernemingen’ te maken. We kijken wat er nodig is om deze voorzieningen voor wijkbewoners in de toekomst op peil te houden en hoe we wijkcentra multifunctioneel kunnen maken door er bijvoorbeeld ook zorgaanbieders als buurtzorg, fysiotherapeuten of diëtisten in te huisvesten, of een kleine bibliotheek.’
Aanjagen van meer moois
Aansluiten bij plannen van initiatiefnemers: het is een manier om bewoners verder te helpen. Andere aanpakken die meer het buurtleven meer aanjagen bestaan ook, bijvoorbeeld met het uitdaagrecht.
Het uitdaagrecht — ook wel Right to Challenge genoemd — is een aanpak waarbij bewoners hun gemeente kunnen uitdagen om gemeentelijke taken (en het budget dat daarbij hoort) over te nemen. In onze analyse zien we dat één op de vier gemeenten het uitdaagrecht opneemt in haar coalitieakkoord. Zo schrijven ze in Alphen aan den Rijn: ‘Via het uitdaagrecht (Right to Challenge) kunnen inwoners individueel of als groep bij de gemeente een alternatief voorstel indienen voor bijvoorbeeld de uitvoering van een collectieve voorziening in het kader van de Wmo of het onderhoud van een park, sportveld of andere maatschappelijke voorziening. Het doel hiervan is om inwoners de rol van samenwerkingspartner te geven, waarmee inwoners dus meer zeggenschap over hun eigen leefomgeving krijgen.’
Manieren om bewonersbedrijven aan te jagen en te ondersteunen komen we ook tegen, zoals in Groningen, Leeuwarden en Arnhem. Zo start wijkbedrijf Bilgaard samen met Dreamfabryk en de gemeente Leeuwarden met resultaatfinanciering. Dit betekent dat de uitvoerders worden uitbetaald als bewoners zelf vinden dat ze stappen hebben gezet op hun eigen doelen. De bedoeling is dat geld hiermee effectiever en duurzamer besteed wordt.
Vastgoed als strategisch middel
Ontmoetingsplekken zijn cruciaal, zo onderschrijven 26 van de 44 gemeenten. Daar is alleen wel vastgoed voor nodig, en de toegang voor initiatieven is daarbij niet vanzelfsprekend. Afgelopen decennia werd maatschappelijk vastgoed steeds vaker afgestoten en verkocht tegen marktprijs. Niet onbekend is ook de toenemende waarde van vastgoed die gemeenten doorrekenen in hogere huurprijzen. Organisaties die de huur of de aankoop niet kunnen betalen en plekken, verdwijnen daardoor uit de buurt.
Over vastgoed en het strategisch inzetten voor ontmoetingsplekken zien we niet veel terug in de akkoorden. Arnhem, Haarlem en Utrecht vormen een uitzondering hierop. Zo valt te lezen in het Utrechtse akkoord: ‘Verkoop van maatschappelijk vastgoed doen we niet meer, tenzij het bijdraagt aan in dezelfde wijk creëren van maatschappelijk vastgoed. Hierbij vinden we het belangrijk om bewoners(organisaties) daadwerkelijk een gelijk speelveld te geven ten opzichte van commerciële partijen. Bij verkoop gunnen we niet op de hoogst geboden prijs alleen, maar kijken we ook naar de grootste maatschappelijke meerwaarde.’
Eerder initieerden elf partijen al de oprichting van een fonds dat de toegang tot vastgoed voor bewonersbedrijven eenvoudiger moet maken. De intentieverklaring hiervoor werd getekend in Het Wijkpaleis: een Rotterdams toonbeeld van hoe groot bewonersbedrijven in Nederland al kunnen worden. De overheid ontbreekt nog in deze coalitie.
De opmars verdient een plek
Er is al veel aandacht voor bewonersinitiatieven te bespeuren in het merendeel van de akkoorden. Bewonersbedrijven hebben daar in de meeste gevallen nog geen plek in. Zonde, want de opmars van bewonersbedrijven betekent al veel voor buurten. Alleen om die reden zouden bewonersbedrijven een plek verdienen in ieder coalitieakkoord. Iedere buurt gunnen we tenslotte meer leefbaarheid.
Met het landelijke programma Ondernemen met je Buurt ondersteunen we de komende twee jaar initiatiefnemers en ambtenaren bij het starten of samenwerken met een bewonersbedrijf. Het project wordt uitgevoerd door LSA Bewoners en Social Enterprise NL en is mogelijk gemaakt door de Postcode Loterij. Kijk hier voor ons huidige aanbod aan trainingen.
Benieuwd hoe je dit als gemeente een plek kunt geven in jouw beleid? We denken graag met je mee!
Broedmachine, DE plek waar creatieve en startende ondernemers terecht kunnen in Beverwijk. Na maanden van workshops, challenge gesprekken en 1-op-1 begeleiding schreven zij een helder bedrijfsplan en zette Annabel een stevige pitch neer. Hiermee wonnen zij de juryprijs van 25 adviesuren van Pitchen voor Impact!
Broedmachine
Broedmachine is een plek om te maken en te experimenteren. Met flexwerkplekken, werkplaatsen en oefenruimtes is het de ideale plek voor kennisdeling, verbinding, innovatie, techniek en cultureel ondernemerschap. De vereniging biedt een plek voor creatieve ondernemers, maar veel activiteiten komen ook ten dienste van de buurt. Inkomsten worden gegenereerd doormiddel van verhuur, lidmaatschap en creatieve activiteiten. De gewonnen adviesuren willen ze inzetten voor verduurzaming. Met een natuur inclusief ontwerp willen ze de gevel en het dak inpakken om vervolgens een duurzaam en innovatief verwarmingssysteem installeren. Daarnaast staan er plannen om het gebouw te kopen. Hier komen veel praktische en juridische overwegingen bij kijken waar de adviesuren ook goed gebruikt kunnen worden!
Copyright: John Voermans
Publieksprijs
Naast de juryprijs is ook een publieksprijs uitgereikt. Het Bollenpandje uit Rotterdam overtuigde het publiek en won zodoende 1000 euro! Het Bollenpandje is in de eerste plaats een buurtkamer voor en van de wijk. Iedereen is vrij om naar binnen te lopen. Ze werken op basis van community building en er is veel draagvlak vanuit de wijk. Ze werken onder andere met fondsen en subsidies vanuit gemeenten en eigen verdiensten vanuit de verhuur van fysieke ruimtes aan andere instanties en cateringservice die wordt aangeboden vanuit hun kookcollectief. Het pand is hard toe aan herinrichting en reparaties. Het is zaak om te onderzoeken wat hiervoor nodig is en het liefst doen ze dit circulair.
Copyright: John Voermans
Pitchen voor Impact
Voor het achtste jaar op rij organiseerden we het trainingsprogramma Pitchen voor Impact. Ditmaal was het een samenwerking tussen Ondernemen met je Buurt en KNHM foundation. In november 2022 startten vijf ondernemende bewonersinitiatieven met een serie workshops. Dit leidde tot een stevig bedrijfsplan en ze werden klaargestoomd voor een eindpitch. In KINO in Rotterdam vertelden de initiatieven uiteindelijk één voor één waarom zij de 25 adviesuren en 1000 euro het hardst nodig hadden aan het publiek en de juryleden van het VSB fonds, Stichting DOEN,Oranjefonds, FNO en KNHM foundation. In hun pitch maakten zij ondertussen duidelijk waarom hun initiatief impact maakt op de wijk. Bekijk hier alle deelnemers.
Over de samenwerking tussen bewonersbedrijven en lokale overheden
Een groep bevlogen beleidsmakers en een aantal initiatiefnemers van bewonersbedrijven kwam op 24 januari bij elkaar in de Heesterveld Creative Community, een culturele broedplaats in de H-buurt in Amsterdam Zuidoost. Het rijke kleurenpalet van de gebouwen rond de Heesterveld Community bleek symbolisch, want met elkaar creëerden we een rijk palet aan instrumenten waarmee lokale overheid en bewonersbedrijf elkaar kunnen versterken in het bouwen aan krachtige gemeenschappen. We delen een aantal inzichten.
Waarde in de wijk
Community Wealth Building staat voor een economie waarin geld dat in een bepaald gebied is verdiend, zoveel mogelijk terugvloeit naar dat gebied en haar bewoners. Waarde in de wijk behouden dus. Die aanpak komt terug in het Masterplan Zuidoost. Amsterdam Zuidoost kent een traditie van veel bewonerskracht, maar ook veel afhankelijkheid subsidies van de gemeente.
Bovendien kenmerkt de wijk zich door een enorm contrast tussen de bewoners en de commerciële partijen rond de ArenA. Met het Masterplan worden lange termijn consortia gebouwd waarin die partijen juist mét elkaar aan tafel gaan. Het samen bouwen aan een ondersteuningsinfrastructuur die aansluit op de behoeften van ondernemers is key. Er zijn al eindeloos veel loketten, inloopspreekuren en kennis beschikbaar, maar daar wordt weinig gebruik van gemaakt door de ondernemers.
De vraag is dus: hoe richten we die infrastructuur zo in dat je de doelgroep wel bediend? En de vraag die eronder ligt: wat zijn de behoeften van ondernemers en hoe bouw je op basis van die behoeften de juiste ondersteuningsstructuur? Die vraag is niet alleen van toepassing op Amsterdam Zuidoost, maar speelt ook op andere plekken in het land.
De Blauwe Wijkeconomie
Het creëren van waarde in de wijk en die waarde behouden in de wijk, zien we ook terug bij de Blauwe Wijkeconomie. Dit initiatief is gericht op het versterken van de lokale Arnhemse economie met circulair, inclusief en bottom-up ondernemerschap. Wat als rode draad door dit succesvoorbeeld loopt, is de slimme verbinding tussen de lokale sociale ondernemingen.
Ben je niet zo handig en kan je wat hulp gebruiken, krijg dan tips op het Buurtklusbedrijf. Wel groene vingers, doe dan mee met het buurtgroenbedrijf. En zo is er stapsgewijs een heel netwerk van ondernemingen ontstaan die met elkaar zorgen voor een circulaire, inclusieve wijk. En de waarde blijft in die wijk en vloeit niet weg naar derden buiten de wijk.
Duurzame financiering
Hoe kan je publieke middelen inzetten voor een niet publieke organisatie? Een vraag die veel is gesteld aan gesprekstafels waar het gaat over de samenwerking tussen overheden en bewonersbedrijven. In Leeuwarden-Oost is recent een proef gestart met resultaatfinanciering. Dat is een manier van financieren waarbij aanbieders van diensten achteraf betaald krijgen voor het behaalde resultaat in plaats van vooraf op basis van de activiteiten.
Binnen de proef bouwt de gemeente Leeuwarden bewust experimenteerruimte in om bewonersbedrijven extra te financieren voor behaalde resultaten. Bijvoorbeeld als ze bijdragen aan een schone buurt of mensen begeleiden in het terugkomen in een werkritme, waarna ze kunnen doorstromen naar een andere baan. De resultaten waarvoor het bewonersbedrijf financiering krijgt, worden samen met het initiatief en de bewoners opgesteld, waarmee ze een gezamenlijk doel creëren. Een mooie manier om de continuïteit van het bedrijf te borgen.
Een andere manier om als bewonersbedrijf gebruik te maken van (semi)publieke financieringsstromen is door mee te doen in inkoop- of aanbestedingstrajecten. Dit zijn vaak langlopende trajecten en opdrachtgevers werken graag met vaste leveranciers. Als bewonersbedrijf dus best lastig tussen te komen.
Een manier om dit te doorbreken is aanbestedende diensten in de vraag mee te geven hoe zij op de lange termijn een samenwerking met een bewonersbedrijf inbouwen. Daarmee kan een bewonersbedrijf niet morgen meedoen in een aanbesteding, maar worden deze financieringsstomen op den en duur wel toegankelijker.
Recht om uit te dagen
Tot slot is er het Right to Challenge: een instrument dat iedere gemeente naar eigen inzicht mag toepassen. De basis hiervan is dat bewonersinitiatieven de gemeente kunnen uitdagen een taak en het daarbij behorende budget over te nemen. In Deventer zorgde dit instrument voor de start van een Stichting Tevreden Spelen. De Stichting nam destijds het beheer van zo’n 90 speelplekken in de stad over en faciliteert nog dagelijks bewoners die zich willen inzetten voor de eigen fysieke omgeving. Meer informatie over het Right to Challenge vind je hier.
Allerlei krachten
We hebben het gehad over denkkracht, doe-kracht, buurtkracht, gemeenschapskracht, tegenkracht. En misschien komt het wel allemaal terug in de kracht van samen. Want uiteindelijk zit de grootste waarde van zo’n middag in het gevoel van allemaal hetzelfde voor ogen hebben en daar keihard voor werken. Samen op naar krachtige dorpen, buurten en wijken!
Meer inspiratieover bewonersbedrijven
Wil je meer inspiratie? Lees dan deze prikkelende beschouwing van onderzoeker Maurice Specht die hij schreef naar aanleiding van een eerdere bijeenkomst met beleidsmakers.
Nieuwe bijeenkomst bewonersbedrijven
Deze bijeenkomst staat niet op zichzelf. Binnen het driejarige programma Ondernemen met je Buurt brengen we meerdere keren beleidsmakers bijeen om samen te praten, denken en discussiëren over de samenwerking tussen bewonersbedrijven en lokale overheden in het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken. Kijk hier voor ons volledige aanbod aan trainingen.
Ben je beleidsmaker en wil je voor die tijd het gesprek aan gaan, stuur dan een mail naar info@ondernemenmetjebuurt.nl en dan belt een van de teamleden je terug.
Op woensdag 24 januari organiseerden we samen met Stérk.Brabant de Startersdag Ondernemen met je Buurt. Een actieve middag en avond waarin ondernemende inwoners bij elkaar kwamen voor verschillende workshops!
We werden ontvangen bij BBS ’t Boschveld, één van de zeven Brede Bossche Scholen. Deze locatie werd ons aangeraden door Suzanne van Copernikkel, een buurtcoöperatie van ondernemende bewonersinitiatieven in Boschveld, Den Bosch. Denk bij bewonersinitiatieven bijvoorbeeld aan de Klussendienst, BoschveldWereldkeuken, NaaiMeetUp en de Fietswerkplaats.
Workshop Impact Meten op de Startersdag
We hebben geluisterd naar Gijs van Beusekom van Deccos, die ons meer info gaf over het meten van impact. Samen zijn we in gesprek gegaan over wát de impact is die je wilt meten – en hoe je dit vervolgens aanpakt. De door Deccos ontwikkelde software helpt sociaal-maatschappelijke initiatieven hun impact in kaart te brengen in cijfers. Met deze cijfers open je het gesprek met (potentiële) stakeholders en kijk je samen naar de impact van een financiële stakeholder. Heel handig dus als je wilt laten zien wat jouw initiatief allemaal bereikt (heeft).
Maaltijd uit de Wereldkeuken
Tussen de workshops door kregen we een heerlijke plantaardige maaltijd verzorgd door de vrijwilligers van de BoschveldWereldkeuken. De vrouwelijke koks van de wereldkeuken wonen in Boschveld en komen oorspronkelijk uit allerlei landen over heel de wereld. Nederland, Marokko, Turkije, India, Somalië, Kenia, Suriname, Irak, Koerdistan, Iran zijn daar voorbeelden van. De wereldvrouwen verzorgen de catering van allerlei gelegenheden, maar komen ook op locatie om daar te koken.
Begroting opstellen voor starters
Daarna heeft Marieke van LSA bewoners ons meer geleerd over budgettering en het maken van een geschikte begroting voor je initiatief. Heel leerzaam voor initiatiefnemers die stiekem toch meer geld in hun initiatief steken dan ze willen toegeven. Wat hen tevens siert; een maatschappelijk belang boven je eigen belang zetten. Toch is het wel fijn om naast je initiatief ook je eigen huishouden draaiende te kunnen houden!
‘’Het is leuk om te horen waar iedereen mee bezig is, daar word ik blij van’’ – Deelnemer startersdag
Ook eens deelnemen aan een training of bijeenkomst? Kijk hier voor ons huidige agenda overzicht.
In 2007 opende dit bewonersbedrijf in Doetinchem haar deuren. Ondanks de titel ‘zorgboerderij’ is er geen sprake van een agrarisch bedrijf met veeteelt of akkerbouw. De werkzaamheden die ze aanbieden hebben namelijk veelal te maken met bosbouw, natuurbeheer en allround terreinonderhoud.
Zorgboerderij Slangenburg biedt persoonlijke ondersteuning bij het vormgeven van arbeidsmatige dagbesteding. Hierbij creëren ze participatiebanen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Financiering
Het bewonersbedrijf heeft een manier gevonden om hun projecten te financieren. Grote bedrijven die samenwerken met de overheid krijgen vaak een Social return on investment (SROI) verplichting opgelegd. Doordat de zorgboerderij nu een sociale onderneming is, kunnen ze oogstaandelen uitgeven vanuit hun tuin waardoor de bedrijven kunnen voldoen aan hun SROI verplichting en de zorgboerderij al hun lopende kosten van het voedselproject kan dekken.
Stichting en doorgegroeid naar bewonersbedrijf
Op 23 december 2021 was het zover; de zorgboerderij werd een stichting! Het project groeide aan alle kanten waardoor het steeds meer van belang werd dat ze de activiteiten zouden opnemen in een organisatievorm die recht doet aan hun missie. Sinds de oprichting in 2007 is de zorgboerderij een eenmanszaak. Lekker makkelijk en overzichtelijk, zolang het een kleine organisatie is. Toen ze meer dan tien beroepskrachten aan het werk, drie locaties en een veelvoud aan bedrijfjes hadden was de eenmanszaak niet langer passend voor dit initiatief wat is doorgegroeid tot bewonersbedrijf.
Sociale onderneming
Naast de stichting zijn er ook een tweetal werkbedrijven opgericht; de sociale onderneming HartWerk B.V. en HartenBoeren.org. In de HartWerk B.V. werken ze aan alle (semi)commerciële activiteiten; Natuurkampeerterrein Distelheide, Lunchroom Buuls, het groenbedrijf, de Straten Generaal, Naobersap en de Houtwerkplaats. Met de opbrengst van deze projecten ondersteunen ze de zorgboerderij en de HartenBoeren. De HartenBoeren is een doorontwikkeling van de VriendenTuinen. Hierbij verbouwen ze groenten die worden geschonken aan de Voedselbanken en Mini Mannamarkt. Dit hele proces wordt in kaart gebracht en daarna wordt er dan een werkbare formule van gemaakt die op andere plekken gekopieerd kan worden.
Tot slot vind je hier meer informatie over de Zorgboerderij Slangenburg. Wil je ook ondernemen met je buurt? Kijk hier voor ons huidige aanbod aan trainingen en bijeenkomsten.
Overdag is bewonersbedrijf de Koppelkerk een museum met wisselende exposities; ’s avonds verandert de kerk in een podium voor lezingen, concerten en debatten over maatschappelijke thema’s.
Naast de indrukwekkende expositieruimtes vind je in de Koppelkerk een gezellig boekencafé: een knusse huiskamer met een houtkachel en overal boekenkasten. Om even op adem te komen met een kopje koffie na het kunst kijken, of bijvoorbeeld gewoon om even de krant te lezen en anderen te ontmoeten.
Het verdienmodel bestaat uit de verhuur van zalen, inkomsten uit het café en de verkoop van boeken. Bekijk de video hieronder voor een impressie van dit bewonersbedrijf!
Kunst
Ten eerste staan in de Koppelkerk de kunsten centraal. Overdag is bewonersbedrijf De Koppelkerk een podium voor beeldende kunst met wisselende exposities; ’s avonds een podium voor muziek of theater. In de bovenzaal exposeren regionale of Duitse kunstenaars. Zo komen alle vormen van kunst samen onder één dak.
Boeken
Met een haard, fauteuils en een leestafel is het Boekencafé de ideale plek om een boek te lezen. Ook kun je er boeken kopen. Boekhandelaren uit Bredevoort Boekenstad vullen de boekenkasten. Daarnaast treden schrijvers en dichters op in het Literair Café en vinden er boekenmarkten en boekenbeurzen plaats. Hierdoor is het bewonersbedrijf een zeer geliefde plek voor liefhebbers van boeken.
Verdieping het bewonersbedrijf
Verdieping is de laatste pijler van de de Koppelkerk. Er zijn verdiepende lezingen in het Kenniscafé, boeiende kunstlezingen in aansluiting bij grote exposities. Daarnaast zijn er maandelijkse Tegenlicht Meet Ups: discussieavonden over urgente, maatschappelijke thema’s.
Ook zijn er verschillende soorten workshops bij te wonen. Zo worden er bijvoorbeeld dansworkshops gegeven zoals de Argentijnse tango maar kun je er ook terecht voor een workshop fotografie, schilderen, strip tekenen of houtbewerken.
Bewonersbedrijven staan of vallen vaak bij de inzet van bevlogen en gedreven vrijwilligers uit de buurt. Vaak hebben deze vrijwilligers die zo veel betekenen voor het bewonersbedrijf geen vaste baan, omdat zij door omstandigheden lastig aan het werk komen op de reguliere arbeidsmarkt. Zowel voor het bewonersbedrijf als voor de vrijwilliger zou een betaalde baan bij het bewonersbedrijf een hele mooie uitkomst zijn, maar hoe creëer je zo’n betaalde baan? Commercieel denken kan een uitkomst bieden.
In ons nieuwe programma Banen voor je Buurt gingen we samen met Start Foundation en acht deelnemende bewonersinitiatieven op zoek naar kansen voor nieuwe betaalde banen op de parallelle arbeidsmarkt.
Een van de sprekers tijdens het programma is Wouter de Vaal. Hij is operationeel directeur bij Social Capital; een jong (2021) en ambitieus bedrijf, dat ontstaan is vanuit een gedeelde visie van HEINEKEN Nederland en twee sociale ondernemingen: Happy Tosti en Milieuwerk. Met Social Capital creëren ze werkplekken voor mensen met een arbeidsbeperking.
Dat doen ze op twee manieren. Ze detacheren bij verschillende sociale ondernemingen en ze nemen zelf mensen in dienst. Inmiddels hebben ze in korte tijd al 200 werkplekken gecreeërd en hebben ze de ambitie om vóór 2030 2.500 betaalde banen te creëren. Een mooie stap richting hun uiteindelijke droom; een leuke en betaalbare baan voor iedereen met een arbeidsbeperking die wil werken.
Maar hoe doe je dat? Een aantal tips aan de hand van het verhaal van Wouter van Social Capital.
Commercieel denken i.p.v. alleen maar sociaal
Het sociale en maatschappelijke aspect zit vaak goed bij bewonersbedrijven en dat is vaak ook van waaruit wordt gedacht. Als je (duurzame) banen wil creëren voor mensen uit de buurt is het óók belangrijk om commercieel te denken. Denk na hoe je inkomstenstromen kunt genereren door bijvoorbeeld de verkoop van een product of dienst. Alleen als je een goed verdienmodel hebt kun je mensen ook een duurzame baan bieden. Je wil voorkomen dat je mensen na een paar maanden geen salaris meer kunt uitbetalen.
Tijdens het programma hebben de deelnemers over het commerciële aspect nagedacht aan de hand van het Business Model Canvas. Een canvas dat je helpt om goed overzicht te krijgen over je businessmodel en goed na te denken over alle elementen van je business model, zoals ook het verdienmodel.
Zorg voor een terugkomplek
Bij Social Capital kunnen mensen aan de slag bij een van de sociale ondernemingen en vervolgens ook bij een van de partners waar ze mee samenwerken zoals Heineken, verschillende gemeentes en Sanquin. Het komt natuurlijk voor dat iemand toch niet op zijn plek zit en wat er vaak gebeurde is dat iemand dan weer gelijk terugvalt in een uitkering. Dat geeft geen vertrouwen.
Bij Social Capital doen ze dit anders. Zij hebben terugkomplekken gecreëerd. Dit zijn arbeidsplaatsen waarop mensen altijd kunnen terugvallen, mocht het niet lukken op plek waar ze waren geplaatst. Daar komt lef bij kijken, maar uiteindelijk doet dat heel veel voor de mensen die je aan een baan helpt.
Nog een laatste tip van Wouter? Uiteindelijk moet je het gewoon doen, heb lef om het anders te doen, daar help je heel veel mensen mee!
Wil je met ons van gedachten wisselen over dit thema?
Een nieuwe editie Pitchen voor Impact! Dit jaar doen vijf gedreven bewonersbedrijven mee aan het trainingsprogramma van LSA Bewoners, KNHM-foundation en Social Enterprise NL. Op donderdag 3 november vond de eerste trainingsdag plaats. Hier lees je meer over de deelnemers en hun dromen, plannen en ambities.
Verenging Broedmachine | Beverwijk
De broedmachine is een plek waar creatieve en startende ondernemers terecht kunnen om te experimenteren en te maken. In het gebouw vind je gedeelde werkplaatsen, oefenruimtes en flexwerkplekken waar techniek, innovatie en cultureel ondernemerschap centraal staat. De vereniging biedt voornamelijk een plek, maar ze zien als verhuurder dat veel activiteiten van makers ten dienste komen van de buurt. Daarmee is het een plek van en voor de buurt. Na 5,5 jaar een pand te huren, wil de vereniging het pand graag in eigendom. Met het traject willen ze een stevig verdienmodel neerzetten om hopelijk het pand ooit te kunnen kopen.
Dorpshuis Lekkerkerk | Lekkerkerk
Dorpshuis Lekkerkerk fungeert als een ontmoetingspunt waar bewoners en bezoekers kunnen samenkomen. Bezoekers beschrijven het als een ‘warm, kloppend hart binnen het dorp’. Het is een open plek waar verenigingen terecht kunnen om ruimtes te huren of te gebruiken voor activiteiten. Hierin wordt plek geboden voor kunst, cultuur en geschiedenis. Ook is er dagelijks voldoende ruimte voor een kop koffie tussendoor, een lekkere lunch of een uitgebreid diner. Het buurtcentrum moet in de toekomst dienen als thuisbasis van verenigingen, ook zijn er plannen om de bibliotheek in te richten in het pand. Hier is vanuit bewoners veel vraag naar. Helaas zal de gemeente stoppen met het subsidiëren hiervan. Om het hart van Lekkerkerk niet verloren te laten gaan wil het Dorpshuis in het trainingstraject graag een sterk verdienmodel opstellen, om uiteindelijk het dorpshuis te kopen van de gemeente en het hart van Lekkerkerk niet verloren te laten gaan.
Kidsacademy | Bewonersbedrijven Almere
De Kidsacademy is een buurtkamer waar kinderen centraal staan. Er vinden dagelijks leuke activiteiten plaats georganiseerd voor kinderen uit de buurt. Momenteel kunnen kinderen kiezen uit diverse workshops om hun talenten te ontdekken. Denk hierbij aan kinderen laten voelen en ruiken in het bos, de natuur in en kooklessen. Ook worden trainingen geboden aan ouders met betrekking tot opvoedproblemen, of om juist te leren hoe zij een nog betere band kunnen creëren met hun kind om hun weerbaarheid in de samenleving te vergroten. Grote ambities dus!
De buurtkamer ligt centraal in Almere tussen 4 scholen. De opbouwwerker en de medewerkers van Kidsacademy vinden dat er in Almere een eigen plek moet komen, waar kinderen zichzelf vrij kunnen ontdekken. Hiervoor is een inkomstenstroom nodig. Momenteel doen zij dit nog vanuit subsidies. Kidsacademy wil tijdens het programma leren om een stevige begroting op te stellen om financieel op eigen benen te kunnen staan.
Ambities van Het Bollenpandje | Bewonersbedrijven Rotterdam
Het Bollenpandje is een ontmoetingsruimte in Rotterdam Bospolder-Tussendijken. De buurtkamer is de ruimte van en voor bewoners: er wordt gewerkt op basis van community building. Bewoners kunnen onder andere voor elkaar koken en elkaar steunen in de dagelijkse verplichtingen, zoals het aanvragen van een toeslag of het regelen van een energiecontract. In de buurtkamer is iedereen vrij om binnen te lopen. Ook kunnen organisaties ruimtes huren voor het geven van trainingen of cursussen. De opbrengst hiervan zal uiteindelijk is geïnvesteerd in de buurtkamer, waarmee het weer ten goede komt aan de buurt. Het Bollenpandje financiert dit momenteel vanuit subsidies, fondsen, of het verhuren van locaties. Het is een van hun grote ambities een businessmodel te kunnen neerzetten, om uiteindelijk niet meer afhankelijk te zijn van financiering van derden en om op lange termijn een eigen pand te kopen.
Ambities vanEkohouse | Boekel
Ekohouse is een broedplaats voor initiatieven van de buurt en voor de buurt. Hier worden mensen uit de buurt samengebracht om zelfredzaamheid, buurtbedrijvigheid en de nieuwe economie vorm te geven. Dit door maak-en-doe-activiteiten met persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch rendement. De organisatie wil samen met de buurt naar een nieuwe economie waar sociaal en lokaal centraal staat. De organisatie heeft mooie ambities en al verschillende lokale buurtinitiatieven op de markt kunnen brengen, voorbeelden hiervan zijn het Maakcafé, zakje en het afhaalwinkeltje. Al deze buurtinitiatieven zijn opgericht naar aanleiding van behoeften uit de buurt. Het Ekohouse wil meer van dit soort buurtinitiatieven ondersteunen, hiervoor is een eigen pand en businessmodel nodig. Momenteel gebruiken ze een pandje in het ecodorp. In het trainingstraject willen zij graag leren hoe zij een stevige inkomensstroom kunnen genereren, om nog meer initiatieven te steunen en uiteindelijk een plek eigendom te hebben.
Kijk hier voor ons huidige aanbod aan trainingen voor bewonersbedrijven.
“Binnen 2 weken staat iemand z’n eigen afdeling te runnen”
Een plek waar je kan doen waar je goed in bent, waar je kan lachen en samenwerken. Een plek om je talenten in te zetten en om je te ontplooien. Dat is Ontmoetingswerkplaats De JoJo in Sassenheim. Sinds 2019 is dit ondernemende bewonersinitiatief onderdeel van MAEX. Nu helpt de Social Handprint hen de impact te laten zien van de Jojo op de buurt.
Circulaire economie
Vandaag de dag werken 35 vrijwilligers op het Hortusplein in Sassenheim. Drie dagen per week staan zij paraat om De JoJo open te stellen voor bezoekers. Lisa vertelt: “Vorig jaar zijn we gestart met 2 pilots. Als eerste: zorgen voor algemene voorzieningen voor kwetsbare inwoners. Met de tweede pilot werken we aan de vraag vanuit de overheid als onderdeel van het circulair ambachtscentrum Bollenstreek.” Daarnaast vraagt De JoJo zich steeds af: Wat is nu die circulaire economie en hoe kan ik daaraan bijdragen? Uiteindelijk is het de start van een gesprek over het zien van kansen in plaats van moeilijkheden.
Eigen initiatief
Burgerinitiatieven dragen steeds vaker zelf oplossingen aan voor maatschappelijke problemen, ziet Lisa. Bewoners zien snel wat er speelt in de samenleving en wat daarvoor de oplossing is. “Een Repair Café of weggeefwinkel zijn dan leuke dingen om te runnen”. Aanmelden hoeft niet, een betaling is niet nodig. Bij De JoJo kan iedereen altijd aanschuiven. Als je zin hebt om te koken, kan je helpen. Op dinsdag kan je binnenwandelen bij het naaiatelier op de werkplaats. “Het is gewoon echt een ontmoetingsplek.”
Impact in beeld met de Social Handprint
De werkplaats draagt bij aan 12 van de 17 SDG’s en creëert 890.000 euro aan maatschappelijke waarde. Concreet en duidelijk. De Social Handprint maakt het voor Ontmoetingswerkplaats De JoJo onwijs makkelijk om dit te laten zien. “Een knutselmiddag voor ouderen, het kan lullig klinken, maar voor hen is het een wereld van verschil tussen eenzaam thuis zitten of een middag samen knutselen. Door de Social Handprint kan je dat mooi in beeld brengen en verantwoorden. Dat is heel waardevol voor een SDG-gemeente.”
Naaimachine maken in het Repair café
Maatschappelijk, duurzaam en circulaire economie-aanjager
Een sociaal maatschappelijk initiatief als aanjager van duurzaamheid en de circulaire economie. Het is de volgende, logische stap volgens Lisa. “We moeten tegenwoordig naar een duurzame wereld. Ondertussen zitten er allemaal mensen thuis die zogenaamd “niks kunnen”, maar dat is gewoon niet waar.” De JoJo gelooft dat iedereen, overal, talenten kan inzetten. “Daarin is het delen en hergebruiken van spullen gewoon heel leuk.” Met behulp van de subsidie kunnen mensen nu op donderdag ook samen koken en eten bij De JoJo, mensen hoeven niet te betalen maar kunnen gewoon lekker aanschuiven. De scheidslijn tussen bezoeker, deelnemer en vrijwilliger is daarmee heel dun. “Mensen komen bij ons binnen, en binnen twee weken staan ze hun eigen afdeling te runnen, vanwege de talenten die ze immers in huis hebben.”
Bekijk hier de Social Handprint van Ontmoetingswerkplaats De JoJo.
Training Social Handprint
Wil je meer weten over de Social Handprint en de maatschappelijke impact die jouw eigen initiatief maakt op de wijk? Op 7 december organiseren we samen met MAEX een online sessie over de Social Handprint, speciaal voor bewonersinitiatieven.
