Auteur: OndernemenBuurt

Het zit erop; ruim 6 maanden lang hield bewonersbedrijf Thuis Wageningen zich bezig met een impactmeting. Samen met Impact House – Grant Thornton onderzocht het bewonerscollectief, dat zich richt op ontmoeting en sociale innovatie, welke impact het creëert en op welke manier. Na een lang proces, waarin onder meer een verandertheorie werd opgesteld, is de meting met een evaluatiegesprek afgerond. Wat zijn de belangrijkste lessen die het collectief heeft geleerd en hoe brengt de groep deze in de praktijk? We vroegen het Jesper Broekhof, impactstrateeg bij Thuis Wageningen.

‘Ontmoeting’, ‘sociale innovatie’ en ‘lokale transitiekracht’. Het zijn enkele begrippen die je tegenkomt op de website van Thuis Wageningen. Maar wat betekenen deze begrippen echt en hoe zorgen ze voor verandering? Om dit uit te zoeken liet Thuis Wageningen een impactmeting uitvoeren. In een paar stappen maakte het bewonersbedrijf hun impact zichtbaar. Toegegeven, het was niet altijd even gemakkelijk, maar het collectief kijkt terug op een waardevol proces. ‘Vooral het begin was heel intensief’, vertelt Jesper. ‘Het maken van een verandertheorie is een pittige klus die je diep laat nadenken. We zijn blij met de externe hulp van Impact House. We hebben nu een waardevol document waar we steeds op terug kunnen vallen.’ Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, beaamt dat het af en toe lastig was. ‘We zijn er gedurende het proces achter gekomen dat een uitgebreide verandertheorie niet voor elk collectief is weggelegd. Voor kleinschalige initiatieven is een effectenkaart bijvoorbeeld een betere tool. Uiteindelijk heeft het voor Thuis Wageningen zijn vruchten afgeworpen, maar voor elk initiatief is er een passende methodiek.’  

De juiste taal spreken

Met een laatste uitgebreide evaluatiesessie is de impactmeting afgerond. De grootste les? Meer zichtbaar zijn. ‘We hebben onze missie nu heel helder en het is duidelijk geworden dat we hele gave dingen doen, maar dat mogen we meer laten zien’, legt Jesper uit. ‘Het komende half jaar gaan we dan ook keihard aan onze zichtbaarheid werken. Dankzij onze verandertheorie kunnen we dat nu heel gericht doen.’ Uit de meting bleek dat het lastig is om iedereen in Wageningen te kunnen bereiken. Met nieuwe communicatiemiddelen, waarin de taal van de doelgroep wordt gesproken, wil het bewonersbedrijf daar verandering in brengen. ‘Buiten onze stadskamer staat een bord met onze activiteiten. Dit bord sluit niet helemaal aan op de behoeften van onze bezoekers. Er zijn nu plannen voor een nieuw bord. De B1-versie van onze verandertheorie zal de basis zijn van dat bord. Zo ziet iedereen direct waar Thuis voor staat.’

Bijeffecten van een impactmeting

Een impactonderzoek maakt de impact van een initiatief zichtbaar. Het is dé manier om richting te geven aan je collectief. Voor Thuis Wageningen was ‘leren’ dan ook het grootste doel van de meting. Een versimpelde versie van de verandertheorie hangt inmiddels in het pand, zodat zittende én nieuwe medewerkers direct zien wat de kern van Thuis Wageningen is. En hoewel het collectief die kern nog nooit zo duidelijk heeft gehad, hebben de resultaten meer opgeleverd dan alleen dat duwtje in de goede richting. Jesper: ‘Vorige week zat ik met een impactinvesteerder om de tafel om alternatieve geldstromen te bespreken. Het gaf enorm veel zelfvertrouwen om onze uitgebreide verandertheorie te kunnen laten zien. Het laat de volwassenheid van onze organisatie zien en daar ben ik best trots op. Ook bij het aanvragen van subsidies helpt onze verandertheorie enorm.’

Denken vanuit verandering

Ook Simone is trots op wat Thuis Wageningen nu al heeft bereikt. ‘Het is heel mooi om te zien dat de verandertheorie niet ergens in de onderste la verdwijnt, maar dat Thuis Wageningen er echt iets mee gaat doen. Zelf ben ik ook voorstander van ‘leren’ als doel. Waarom meet je? Om te leren en om te kijken hoe je het beter kan doen. De verantwoording naar stakeholders komt dan vanzelf wel. Ik zou het bovendien mooi vinden als initiatieven in deze sector meer gaan denken vanuit verandering en impact, in plaats van vanuit activiteiten. En daar kan Thuis Wageningen een grote inspiratiebron zijn.’ Jesper: ‘Mensen zijn op zoek naar handvatten die minder van geld afhangen, maar meer van impact. Om systeemverandering te realiseren, moet je dezelfde taal spreken en dat kan aan de hand van impactmeten. We zouden daarin heel graag onze lessen willen delen. Via workshops of op congressen, bijvoorbeeld. Voor nu zou ik tegen andere initiatieven willen zeggen: begin gewoon, ga het gesprek aan met partijen zoals LSA Bewoners of Social Enterprise NL. Het levert veel op: duidelijkheid, sturing en motivatie. En wil je zien hoe het er in de praktijk aan toe gaat? De koffie staat klaar.’

De afgelopen maanden volgden we de stappen die Thuis Wageningen nam om de impact van hun organisatie te meten. Wil je ook beginnen met een impactonderzoek? Simone de Wit, manager impact bij Impact House – Grant Thornton, legt uit waar je op moet letten:

• Verandertheorie ontwikkelen: ‘Leg je impactclaim niet te hoog en focus op één of twee doelgroepen. Dit houdt je onderzoek laagdrempelig. Ben je een startend of klein initiatief? Misschien is een effectenkaart een betere tool.’   
• Meetontwerp maken: ‘Denk goed na over het doel van je meting. Dit bepaalt voor een groot deel hoe je gaat meten. Hoe groter de scope, hoe complexer de meting.’
• Dataverzameling, analyse en sense making: ‘De kenmerken van je programma en doelgroep zijn belangrijke uitgangspunten bij dataverzameling. Bekijk wat haalbaar is en in hoeverre je doelgroep in staat is om te reflecteren op verandering. Gebruik natuurlijke contactmomenten om ‘meetmoeheid’ te voorkomen. Afhankelijk van je eigen capaciteit en je onderzoek kun je bepalen of je het verzamelen van data zelf kunt doen of beter kunt uitbesteden.’  

Meer tips lezen? Je leest alles over de verandertheorie, het meetontwerp én de dataverzameling, analyse en sense making van Thuis Wageningen op de website van LSA Bewoners.

“Ergens in Nederland, in een verre uithoek, diep in het Noorden ligt nog een kleine stad die weerstand biedt: Groningen. Stadjers noemen ze zichzelf en het is een eigengereid volkje.”

Op 9 november gaan we op 9 verschillende plekken in Nederland langs inspirerende bewonersbedrijven. TuinindeStad is een van de initiatieven waar we langs gaan op de tour in Groningen. Initiatiefnemer Frans Kerver klom onlangs in de pen om hun verhaal nog eens goed op te schrijven. De doorzetters van dit initiatief zijn ooit gewoon zelf begonnen en kregen veel voor mekaar, waardoor het stadhuis dacht “misschien moeten we es langs en informeren, hoe ze dat flikken (zonder onze subsidie).”

Op dit groene stukje in het Westerpark komen veel Groningers met een afstand tot de arbeidsmarkt. De filosofie van Frans: “misschien kunnen mensen veel meer dan ze zelf denken, maar dan moet je ze dat wel vertellen. Ziek, zwak, misselijk; ook dan kun je je steentje bijdragen.” Dat werd niet meteen begrepen, maar inmiddels is het concept bewezen en “besloot de burgemeester dat er komende jaren fors zou worden geïnvesteerd in het Westpark.”

Ze blijven er op los filosoferen “daar op die vermadelijke TuinindeStad” en weten zich altijd op een creatieve en ondernemende manier staande te houden en door te ontwikkelen. Wil jij ervaren hoe het is om te filosoferen en ondernemen in het Westerpark? Meld je dan snel aan voor de bustour in Groningen om deze bijzondere plek met je eigen ogen te zien!

Het volledige verhaal van Frans kan je hier lezen.

En hier kun je je aanmelden om mee te gaan met de bustour door Groningen, die onder andere naar Tuin in de Stad gaat!

Een verandertheorie opstellen, een meetontwerp maken; de afgelopen maanden heeft bewonersbedrijf Thuis Wageningen niet stilgezeten. Samen met Impact House – Grant Thornton maakt het collectief hun maatschappelijke impact zichtbaar aan de hand van een impactmeting. Om te begrijpen hoe zo’n meting werkt, volgen we de stappen van Thuis Wageningen in een serie artikelen. Inmiddels is het bewonersbedrijf aangekomen in de laatste fase van de meting: het verzamelen van data en het interpreteren ervan tijdens een sense making-sessie.

Wie impact wil meten, start vaak bij het verzamelen van data bij de doelgroep bij wie een verandering verwacht wordt. Hoewel dit voor veel organisaties een tijdrovende klus lijkt, hoeft dit niet altijd zo te zijn. Wanneer je dicht bij jezelf blijft en het niet onnodig groot maakt, kan dit zelfs een eenvoudige stap in het proces zijn, merkte Jesper, impactstrateeg bij Thuis Wageningen. Naast een impact scorecard, verzamelde hij data aan de hand van interviews. ‘Waar het opstellen van onze verandertheorie best intensief was, voelde deze stap juist heel vertrouwt’, vertelt hij. ‘Het doel van onze meting is leren, waardoor we voor een kleine ‘scope’ konden kiezen van een activiteit die we al heel lang doen. Niet alleen waren hierdoor veel meetgegevens al voorhanden, het was ook vrij eenvoudig om mensen te benaderen.’

Belangrijke uitgangspunten bij dataverzameling

Simone de Wit van Impact House beaamt dat het formuleren van een meetdoel essentieel is bij het verzamelen van data, maar geeft ook aan dat de kenmerken van het programma en doelgroep belangrijke uitgangspunten zijn. ‘Niet bij elke organisatie is het afnemen van diepte-interviews de juiste methode. Ga na hoe haalbaar het is om mensen te bevragen en in hoeverre je doelgroep in staat is om te reflecteren op verandering.’ Daarnaast is het volgens de impactmanager belangrijk dat meetmoeheid bij de doelgroep voorkomen wordt. ‘Houd je meting laagdrempelig en leuk. Benut bijvoorbeeld natuurlijke contactmomenten voor het ophalen van informatie, of ontwikkel een spel waarmee je de informatie bij de doelgroep op een creatieve manier ophaalt.’

Maar hoe bepaal je wanneer je voldoende mensen hebt geïnterviewd? Simone: ‘Vul de steekproefcalculator in, maar verkijk je niet te veel op je respondentaantal. Ook met een paar gesprekken, kun je waardevolle inzichten opdoen over hoe verandering tot stand komt en wat wel of niet werkt, om vervolgens bij te sturen voor meer impact. Het belangrijkste is om in je impactrapportage transparant te zijn over je onderzoeksmethodiek en de beperkingen ervan én wat dit betekent voor de stevigheid van je conclusies.’

Sense making-sessie

Het verzamelen van data is één, maar het analyseren en interpreteren ervan zijn andere aspecten. Want, hoe structureer je alle verworven informatie en hoe geef je er betekenis aan? Om Thuis Wageningen op weg te helpen organiseerde Impact House een sense making-sessie, een bijeenkomst waar je met elkaar kunt reflecteren op de onderzoeksresultaten. Waardevol en onmisbaar, vindt Jesper. ‘We waren al bekend met kwantitatief meten, maar bij interviews vergaar je veel meer data. Deze informatie deelde Impact House in een geclusterde vorm. Onze verandertheorie vormde daarbij de kapstok. Bijvoorbeeld: waar maken we al impact en waar kunnen we nog niets over zeggen? Dat hielp enorm. Daarnaast werden er tips uitgedeeld en was er ruimte om vragen te stellen. Iedereen interpreteert data op een eigen manier, vanuit zijn of haar eigen expertise. Het is heel fijn om daarover te kunnen sparren tijdens de sessie.’

Eyeopener door kwalitatief meten

Kwalitatief meten vanuit een gevalideerde verandertheorie is nieuw voor Thuis. De methodiek bracht dan ook veel nieuwe inzichten met zich mee. Jesper: ‘We kwamen erachter dat vooral onze locatie wordt gewaardeerd door de doelgroep en dat we de juiste linkjes kunnen leggen door onze kennis en ons netwerk te delen’ Hiermee leveren we een belangrijke bijdrage aan het opstarten van bewonersinitiatieven. Anderzijds gaf de doelgroep aan meer potentie te zien in de samenwerking bij de doorontwikkeling van hun idee. Deze eyeopeners hadden we nooit gehad als we onze effecten alleen kwantitatief hadden gemaakt.’  

Zelf meten of uitbesteden?

Wil je als initiatief zelf data ophalen bij je doelgroep zonder de hulp van een externe partij, neem dan je eigen capaciteit als uitgangspunt. ‘Afhankelijk daarvan én van je onderzoek besluit je om het verzamelen wel of niet uit te besteden’, legt Simone uit. ‘Het voordeel van zelf meten is dat je gericht kunt leren en impactmeten onderdeel kunt maken van je dagelijkse werkpraktijk. Wil je iets bewijzen of een grote leervraag onderzoeken, dan kan het fijn zijn om het uit te besteden.’ Thuis Wageningen ziet, ondanks hun meetdoel, de waarde van een externe partij zoals Impact House. ‘Een expert kan de juiste manier van impactmeten koppelen aan het initiatief. We hadden dit nooit zelf kunnen en willen doen. Niet op deze manier.’

Wil je weten wat een impactmeting voor jouw bewonersinitiatief kan betekenen of heb je andere vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met Marieke via marieke.boeije@lsabewoners.nl

Op 12 juni waren we te gast in het Huis van Actief Burgerschap in Utrecht, een plek waar buurtbewoners samenkomen om te werken, ideeën uit te wisselen en te creëren. Teun Gautier, betrokken bij het Huis, beschrijft het als een clubhuis dat fungeert als centrale ontmoetingsplek voor gemeenschappen uit het hele land.  

Teun benadrukt het belang van dromen, doelen en verlangens, en nodigt de aanwezigen uit om in gesprek te gaan en van elkaar te leren. Bewonersbedrijven beschikken over financiële zelfstandigheid en hebben een significante lokale impact. In zijn boek “Een wereld van gemeenschappen”, geschreven samen met Floor Ziegler, legt Teun uit dat een buurtbedrijf drie essentiële elementen nodig heeft: een thema, sleutelfiguren in de wijk en een fysieke locatie. Hij stelt dat de gemeenschap weer aan zet is en het stokje over moet nemen van de publieke en private sector.  

Want in heel Nederland ontstaan actieve gemeenschappen waarin ondernemende bewoners samenwerken om lokale oplossingen te bieden voor maatschappelijke vraagstukken. Initiatiefnemers van drie initiatieven deelden hun ervaringen met het ondernemen met en voor de gemeenschap: Warm Heeg, Zandbewoners en Nude Toekomst. Deze projecten tonen hoe lokale betrokkenheid kan bijdragen aan het oplossen van grote problemen. 

Sybrand de Vries van Warm Heeg, een energiecoöperatie in Friesland, vertelde over hun project dat thermische energie uit het aangrenzende meer haalt. Dit initiatief floreert dankzij de steun en inspraak van de dorpsbewoners. In de sessie van Warm Heeg komt een goed gesprek op gang met het publiek. Er wordt gesproken over hoeveel je als buurtinitiatief beloond moet worden, wat krijg je terug voor de bijdrage die je levert? En wat is de waarde die je creëert? 

Bij bewonersbedrijf NuDe Toekomst draait het om kruisbestuiving, ontmoeting en ondernemerschap. Ooit begon het initiatief met een éénjarige participatiesubsidie, waaruit vervolgens een buurtklusbedrijf, een ontmoetingsplek, verschillende cateringinitiatieven en een bedrijfje dat de groenvoorziening in de buurt verzorgt zijn ontstaan. En er ontstaan doorlopend andere initiatieven die onder de paraplu van NuDe Toekomst, met zeer betrokken ondernemerschap van Jolanda van der Meijde, ruimte krijgen om zich te ontwikkelen.  
 
Zandbewoners, een actieve gemeenschap in Den Bosch, bevordert sociale cohesie en buurtontwikkeling door activiteiten zoals buurttuinen en evenementen. Dankzij een succesvolle Right to Challenge in 2023, ontving de vereniging 120.000 euro subsidie voor bewonersparticipatie bij grootschalige veranderingen in de buurt, en is voor de gemeente een aanspreekpunt naar de buurt toe. Hiermee zorgt Zandbewoners voor een levendige en zeer betrokken buurt!  

 
Zet dit jou aan het denken en ben je benieuwd naar meer inspiratie of soortgelijke evenementen? Neem dan een kijkje in onze agenda en wellicht zien we jou binnenkort!

In Leeuwarden is Wijkvereniging en -bedrijf Bilgaard inmiddels uitgegroeid tot een waar begrip. De wijk Bilgaard kan met zo’n 100 verschillende nationaliteiten zeker worden beschreven als een multiculturele smeltkroes. Wijkvereniging Bilgaard geldt hier als ontmoetingsplek voor álle wijkbewoners en maakt enorme impact door met de uiteenlopende activiteiten en cursussen wel duizend bezoekers per week aan te trekken ondersteund door wel 135 vrijwilligers. 

Waar Wijkvereniging Bilgaard in 1976 kleinschalig begon als ontmoetingsplek is het initiatief inmiddels uitgegroeid tot een grote beweging die niet alleen de sociale verbinding stimuleert, maar ook waakt over het welzijn van de wijkbewoners. Een project wat hier enorm aan bijdraagt is het GezinsLab in Leeuwarden Oost. Hier staat namelijk altijd een team van hulpverleners, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen klaar om mensen die ergens mee zitten op een laagdrempelige en spelende wijze hiermee te helpen. Lab Noord is een ander project dat het GezinsLab perfect aanvult. Hier wordt namelijk constant gezocht naar de meest doeltreffende manier om vindplaatsen, oftewel activiteiten waar gezinnen in contact kunnen komen met de organisatie, te creëren. 

Gezondheid is volgens het GezinsLab cruciaal voor het welzijn van de wijk. Stichting De Friesland deelt deze visie en steunt daarom het GezinsLab. Dankzij de deelname van Stichting De Friesland aan het Gezinslab, kan dbieb cursussen aanbieden op het gebied van bijvoorbeeld een gezond levenspatroon en gezonde voeding. 

Nu is het zo dat de impact van Wijkvereniging Bilgaard weer naar een volgend niveau zal gaan. Dat volgende niveau houdt in dat er meer gebruik gemaakt wordt van de gemeenschap/sociale basis door de structuur en werkwijze te versterken. Door het feit dat FNO samen met Gemeente Leeuwarden, NHL, RUG/Campus Fryslân en Amaryllis tot 2030 ruim 1,5 miljoen euro zullen investeren in het GezinsLab zal er meer ruimte komen voor maatwerk binnen het GezinsLab. Dit zorgt er volgens Dick Bootsma van wijkvereniging Bilgaard voor dat de sociale basis sterker wordt door een verbeterde aanpak met de inzet van beroepskrachten waar nodig.  

Welke impact maken we met ons bewonersinitiatief? Op welke manier maken we deze impact en in hoeverre is onze aanpak effectief? Om antwoord te krijgen op deze vragen laat bewonersbedrijf Thuis Wageningen momenteel een impactonderzoek uitvoeren. In ons vorige artikel deelden we hoe het collectief kwam tot een verandertheorie, één van de eerste stappen in een impactmeting. In dit artikel gaan we dieper in op de vervolgstap: het maken van het meetontwerp. Want, hoe meet je de gerealiseerde impact van een organisatie of collectief eigenlijk?

Bij de start van hun impactmeting had Thuis Wageningen twee doelen geformuleerd: het valideren van hun verandertheorie en een gescoped meetontwerp maken. De verandertheorie is inmiddels gevalideerd en dus is het tijd voor het maken van een meetontwerp. Een proces waarbij je je prioriteiten helder moet hebben. ‘Een meetontwerp is een plan waarin je uitwerkt wat je gaat meten, bij wie en op welke manier’, legt Simone de Wit, manager impact bij Impact House, uit. ‘Daarnaast bepaal je wanneer en waar je je resultaten mee gaat vergelijken.’

Leren als doel

Net als bij het opstellen van je verandertheorie, is het belangrijk om bij het meetontwerp goed na te denken over je doel en de doelgroep. Hoe groter je ‘scope’, hoe complexer de meting. Het is dan ook verstandig om je te focussen op de belangrijkste stakeholder uit je verandertheorie. Dat is vaak je directe doelgroep. Jesper, impactstrateeg bij Thuis Wageningen vertelt: ‘We kunnen het onszelf wel moeilijk maken, maar we hebben er bewust voor gekozen om onze scope klein te houden en datgene te meten waar we de meeste lering uit kunnen trekken. Omdat we inwoners met een idee al jarenlang ondersteunen met onze activiteiten, kunnen we bij die doelgroep de meeste resultaten meten.’ Simone licht toe: ‘Stel jezelf altijd de vraag: waarom wil ik meten? Is dat om te leren of is dat om verantwoording af te leggen aan stakeholders? Het doel bepaalt voor een groot deel hoe je gaat meten, met welke methodiek.’

Kwalitatief en kwantitatief

Wanneer je doel en doelgroep zijn bepaald, is het tijd om te bepalen hoe je impactdata gaat verzamelen. Bij Thuis Wageningen is gekozen voor een combinatie van een kwalitatieve en kwantitatieve methodiek. Aan de hand van diepte-interviews en een impact scorecard worden veranderingen in kaart gebracht. ‘We hebben tien inwoners met een idee of initiatief geselecteerd die we gaan interviewen’, zegt Jesper. ‘Om een betrouwbare weergave van onze impact te laten zien, gaat het om verschillende ideeën. Zo gaan we in gesprek met initiatieven die we structureel ondersteunen en met initiatieven die we incidenteel ondersteunen. Daarnaast willen we initiatieven waarbij onze ondersteuning minder succesvol is geweest bevragen.’ Met de scorecard wil Thuis Wageningen de verandering die optreedt volgen, vanaf het moment dat een idee of initiatief ontstaat tot het einde van de steunperiode bij Thuis Wageningen.

Op dit moment zijn de interviews in volle gang. Wanneer deze klaar zijn worden ze door Impact House geanalyseerd en gedeeld met Thuis Wageningen tijdens een sense making-sessie. Voor Thuis Wageningen een bijzonder proces. ‘We voeren hele mooie, persoonlijke gesprekken met onze doelgroep, de mensen om wie het echt gaat. Het zijn gesprekken die je niet zo vaak voert. Ik kijk natuurlijk enorm uit naar de uitkomsten, maar ook deze fase had ik voor geen goud willen missen. Het geeft overzicht en ik ben ervan overtuigd dat we hier veel lessen uit kunnen trekken.’

Wil je meer weten over het proces van een impactmeting of wil je weten wat een impactmeting voor jouw bewonersinitiatief kan betekenen? Neem gerust contact op met Marieke via marieke.boeije@lsabewoners.nl

Op 21 maart kwamen beleidsmakers en verschillende netwerkpartners samen in de Emmaüskerk in Eindhoven. Deze sessie stond in het teken van de rol die je als beleidsmaker kan hebben in het initiëren en continueren van de samenwerking tussen bewonersbedrijven en gemeenten. 

In toenemende mate verschijnen bewonersbedrijven in verschillende buurten die niet afwachten en initiatief tonen. Deze bedrijven zijn eigendom van bewoners en dragen met hun activiteiten en opdrachten significant bij aan de lokale economie van de wijk. Een ideale samenwerkingspartner voor iedere gemeente, toch? 

Maar hoe kan je als gemeente faciliteren om initiatieven zo snel mogelijk te laten starten? En hoe geef je ondersteuning en continuïteit aan bewonersinitiatieven die een onafhankelijk bewonersbedrijf willen worden? Tijdens deze bijeenkomst stond de rol die gemeenten kunnen spelen in het (al dan niet) aanjagen van bewonersbedrijven centraal. 

De kracht van het onbekende 

Leyla Kalender – mede-oprichter van Stichting Ik Wil – vertelt over de verbindende schakel die het bewonersbedrijf vormt tussen ambtenaren en nieuwe of moderne initiatieven, vaak ook binnen culturele groepen in de wijk.  

Stichting Ik wil is een ontmoetingscentrum voor en door bewoners van de wijk Woensel-West (Eindhoven), die lange tijd bekend heeft gestaan als probleemwijk. Het bewonersbedrijf verzorgt een groot aantal activiteiten – waaronder sporten, koken en tekenen voor de basisdagbesteding voor veel mensen uit de omgeving. Verder is er een sociaal inloopspreekuur, zijn er Nederlandse lessen en zorgen al deze dingen samen met het feit dat ze een fysieke baken zijn, voor verbinding in de wijk.  

“Samen bouwen we aan een wijk waarin iedereen zich thuis voelt” 

Over de rol van de gemeente zegt Leyla dat ambtenaren vaker moeten kijken naar startende initiatieven, mensen die iets beginnen vanuit hun eigen ervaring. Sleutelpersonen van bewonersinitiatieven worden vaak overvraagd. “Bekende en bewezen initiatieven zijn wel te vinden, maar de kracht zit hem juist in het bruggenbouwen”.  

Eén ambtenaar in de zaal vertelt dat hij graag meer wil samenwerken met bewonersinitiatieven in zijn gemeente, maar dat hij ze nog niet heeft kunnen vinden. Leyla geeft hem mee dat er een verschil is tussen het afwezig zijn van initiatieven, en deze niet kunnen vinden “zijn ze er niet, of zie je ze niet?”. 

Verder geeft Leyla de ambtenaren in de zaal nog een tip: investeer in informele partijen en migrantengroepen. Zelf bracht ze de gemeente laatst bijvoorbeeld in contact met Syrische en Somalische netwerken. Ten slotte hoopt Leyla dat de gemeente zelf ook aan de bel durft te trekken: “durf een hulpvraag neer te leggen in de gemeenschap, dan zal je zien dat er legio antwoorden komen.”  

De gemeentelijke rol in het stimuleren van bewonersbedrijven 

Kees Adema, themamanager ontmoeten bij de gemeente Zaandam, benadrukt de gebiedsgerichte aanpak en het belang van zowel formele als informele initiatieven in buurten. Hij ondersteunt 19 buurthuizen in de gemeente, waarbij hij uitgaat van de zelfstandigheid van de organisaties. 

Dat is nogal een uitdaging en hij legt dan ook de vraag in de groep hoe hij dit het beste kan inrichten en welke organisaties je wel en niet moet ondersteunen. Belangrijke lessen zijn om niet alleen naar stichtingen of verengingen te kijken maar ook naar informeel georganiseerde groepen. Er is veel meer nodig dan de mensen die nu bij grote wijkcentra zitten, zij hebben niet altijd de juiste connecties in de buurt. Kijk eens buiten het centrum van de stad en maak het niet te snel bureaucratisch maar begin van onderop.

De doorontwikkeling van het wijkbedrijf en vertrouwen vanuit ambtenaren 

Wietske Schober – directielid bij (sociaal) architectenbureau KAW – kreeg de opdracht van de gemeente Groningen om te helpen bij de wijkvernieuwing in Selwerd, een wijk aan de rand van de stad Groningen. Het project wat Sunny Selwerd genoemd wordt, is begonnen in 2018 en zal tot 2028 werken aan vier kerndoelen: gezond blijven, betaalbaar en duurzaam wonen, een veilige en aantrekkelijke woonomgeving en meedoen.  

Er was vanuit de gemeente de wens om te zorgen dat iedereen tot zijn recht komt en op een gelijkwaardige manier kan deelnemen aan de samenleving. Volgens Wietske heeft de gemeente Groningen hier echt de nek voor uitgestoken met Sunny Selwerd, door de belofte te doen voor een financiering van minimaal tien jaar.  

Binnen de gebiedsontwikkelingsaanpak is initiatief genomen tot Wijkbedrijf Selwerd. Het wijkbedrijf is een initiatief dat bewoners stimuleert om ambities en talenten te ontdekken en zich te ontplooien. Sinds het begin heeft de gemeente een rol genomen die voor veel vertrouwen en ruimte zorgt naast het financieren van professionele ondersteuning bij het project. De casus van het wijkbedrijf Selwerd laat zien dat wijkbedrijven door verschillende fasen gaan: in het begin is er enorm veel energie en inzet vanuit bewoners, daarna komt een fase van professionalisering van de organisatie en inbedding van de kernactiviteiten. In het begin is er veel bereidheid voor vrijwillige inzet, de fase erna vraagt meer financiële ondersteuning van die inzet. Dat maakt ook dat de behoefte vanuit initiatieven naar de gemeente verandert over de tijd.  

Wietske geeft de beleidsmakers een aantal tips mee: 

• Belangrijk is een verschuiving van een houding van controle naar een houding van vertrouwen. De maatschappelijke waarde is vaak lastig in kaart te brengen, maar het is er wel degelijk. Durf daarop te vertrouwen.  
• Faciliteer een fysieke plek. Dat is cruciaal voor ondernemende initiatieven. 
• Stel iemand beschikbaar die kan ondersteunen in de financiën op orde maken.  

Het creëren van een vruchtbare bodem voor initiatieven 

Joop Petit – architect en sociaal ondernemer – sprak over het belang van groot durven denken en het creëren van een vruchtbare bodem voor initiatieven, met voorbeelden zoals het initiatief Watersley en andere projecten waarbij participatie en samenwerking met lokale overheden centraal staan. 

Watersley is een groot sportpark waar huisvesting mogelijk is voor 500 talenten. Porthos Watersley creëert een sociaal maatschappelijk draagvlak op- en rondom het inspirerende park om de ontwikkeling en groei van deelnemers, de topsporttalenten en het park te bevorderen. Participatie staat boven alles: iedereen moet mee kunnen doen. 

Joop vindt het belangrijk dat alle risico’s met vertrouwen worden gedragen. “In onze contracten staat dat je op mag zeggen als je geen toegevoegde waarde meer voor ons ziet.” 

Daarnaast is Joop onder andere bezig met de ontwikkeling en realisatie van Holikiday locaties in Limburg: woningen voor kwetsbare ouderen met een kleine portemonnee. Hier wonen bewoners zelfstandig waardoor ze zelf de regie hebben en staan de mensen voorop en niet het systeem.  

Afwachten of aanjagen 

We leerden we dat er veel meer talent in de gemeenschap is als je anders en beter kijkt. Dat er altijd geld rondgaat in een wijk dat kansen biedt voor een bewonersbedrijf. En dat oude economische modellen uit zijn en nieuwe ondernemende gemeenschapsoplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in. Vertrouwen vanuit de gemeente en kijken naar informeel georganiseerde groepen komen als rode draad steeds terug.  

Gezamenlijk kwamen we tot de conclusie dat er niet zoiets is als een blauwdruk voor bewonersbedrijven, net zo min als een blauwdruk voor de rol van beleidsmakers in de samenwerking met bewonersbedrijven. Maar misschien is er wel een blauwdruk voor de fases waar bewonersbedrijven doorheen gaan. Je rol bepalen als beleidmaker gaat daarom vooral om het herkennen van de fase waar een bewonersbedrijf zich in bevindt en daar de houding op aanpassen.  

Afwachten of aanjagen? Het flauwe antwoord is dus allebei… 

De behoefte voor gedegen kennis over de verschillende financieringsmogelijkheden is een terugkerend thema bij bewonersinitiatieven. De wereld van financiering verandert constant en ondernemende bewoners zijn gebaat bij de meest recente kennis hierover. 

Ook dit jaar gingen initiatieven weer aan de slag met hun financiële uitdagingen. Op 27 februari en 14 maart organiseerden we wederom de training financieringsmogelijkheden, onder leiding van Martijn Arnoldus. We doken in de wereld van overheden, fondsen, bedrijven en crowdfunding, zodat initiatieven naar huis gingen met een goed overzicht van de financieringsmogelijkheden voor hun activiteiten. 

Fondsen blijkt een van de meest gewilde financieringsvormen voor bewonersinitiatieven. Het is echter niet altijd eenvoudig om het juiste fonds te vinden en om een succesvolle aanvraag te schrijven. Om je op weg te helpen, delen we hier 10 tips voor het aanschrijven van fondsen. Door deze tips te volgen weet je zeker dat je alles uit de kast hebt gehaald om jouw aanvraag te laten slagen. Bekijk ze hieronder!

Weet je nog niet bij welk fonds je wil aanvragen en ben je benieuwd welke lokale fondsen er in jouw omgeving actief zijn? Vraag dan nu de lokale fondsenlijst bij ons op door te mailen naar info@ondernemenmetjebuurt.nl. 

ichting geven aan je bewonersinitiatief, je collega’s motiveren en je rendement inzichtelijk maken. Er zijn meerdere redenen om de impact van je collectief te meten. In ons vorige artikel over impact meten gingen we hier dieper op in. Momenteel volgen we bewonersbedrijf Thuis Wageningen dat een meting laat uitvoeren door Impact House. En dat begon met het opstellen van een verandertheorie; een hypothese die weergeeft hoe een interventie leidt tot verandering. Jesper Broekhof, impactstrateeg bij Thuis Wageningen, vertelt over de totstandkoming van hun theorie.

‘We hebben onze kern nog nooit zo scherp kunnen verwoorden’ – Jesper Broekhof over de verandertheorie van Thuis Wageningen

Thuis Wageningen richt zich met hun activiteiten op ontmoeting en sociale innovatie. Brede begrippen, waarmee ze diverse doelgroepen bedienen. Voor het opstellen van de verandertheorie moest het collectief een concrete missie en lange termijn-doelen formuleren. ‘We hebben heel uitgebreid opgeschreven waarvoor we op aarde zijn’, vertelt Jesper. ‘Een verandertheorie dwingt je om diep na te denken over de kern van je organisatie en de impact die je wilt maken.’

Simone de Wit leidt het onderzoek vanuit Impact House. Volgens haar is het belangrijk om bij de formulering dicht bij jezelf te blijven. ‘Leg je impactclaim niet te hoog. Het moet aannemelijk zijn dat je met je activiteiten bijdraagt aan de uiteindelijke verandering die je wilt bereiken. En gebruik liever geen holle frasen, zoals veerkracht of zelfredzaamheid, zonder deze duidelijk te definiëren. Vraag jezelf af: wat bedoelen we hiermee en hoe ziet dit er uit? Op basis daarvan kun je concrete impactdoelen formuleren om te gaan meten.

Alle neuzen dezelfde kant op?

Een verandertheorie, waarin je diep nadenkt over je impactstrategie is vaak voer voor discussie. Want, staan alle neuzen wel dezelfde kant op? Jesper: ‘Nee, heel grappig. We hebben met ons kernteam nagedacht over ons hoogste impactdoel. Je denkt natuurlijk dat je het met elkaar eens bent, maar als je alles uitgebreid uitschrijft, merk je dat dat helemaal niet het geval is. Er komen veel aannames naar boven. Dat is helemaal niet erg, want elke aanname komt vanuit een persoonlijke drive en was de aanleiding voor een aantal goede interne gesprekken. Die aannames moeten wel getoetst worden, maar nu hebben we onze kern scherper en zijn deze perspectieven beter geborgd in onze verandertheorie.’

Doelgroep bepalen

Naast het formuleren van een impactclaim, is het bepalen van de stakeholders bij wie je een verandering wilt bereiken een belangrijke stap in de verandertheorie. Thuis Wageningen richt zich op drie stakeholders, waaronder inwoners met een idee. ‘Met deze doelgroep hebben we de meeste ervaring’, legt Jesper uit. ‘Al acht jaar ondersteunen we inwoners met een idee met onze activiteiten. In onze theorie hebben we nu heel goed uitgeschreven welke positieve of negatieve impact we denken te realiseren met onze ondersteuning.’ Volgens Simone is die focus op één stakeholder belangrijk wanneer je beperkte capaciteit hebt om je impact zichtbaar te maken. ‘Je kunt beter een paar effecten bij één stakeholder goed onderzoeken, dan veel effecten een klein beetje bij verschillende stakeholders. Dit laatste levert vaak te weinig waardevolle inzichten op. Gun jezelf de tijd en breid je meting elk jaar een stukje verder uit.’

Waardevol

De verandertheorie van Thuis Wageningen is inmiddels gevalideerd bij de doelgroep. Een stap die niet altijd genomen wordt, maar die wel is aan te raden. Simone: ‘Het is een mooie eerste onderbouwing van je veranderverhaal. Het helpt je om die laatste aannames te identificeren en blinde vlekken weg te nemen.’ Daarnaast betrek je ook direct je belangrijkste stakeholders bij je onderzoek, wat vaak bijdraagt aan meer draagvlak voor wat je doet. Voor Thuis Wageningen is de verandertheorie met deze stap afgerond. Een proces dat zeer waardevol is geweest. ‘Het was af en toe ingewikkeld, maar vooral heel erg leuk’, zegt Jesper. ‘We hebben onze kern nog nooit zo goed kunnen verwoorden. Natuurlijk vraagt een dergelijk onderzoek om een bepaalde toewijding, maar het geeft nu al zoveel overzicht, rust en inzicht. Het is heel fijn om feedback te krijgen van de mensen om wie het echt gaat, zodat we gerichte stappen kunnen zetten.’

Momenteel volgen we de stappen die Thuis Wageningen neemt om de impact van hun organisatie te meten. Volgende keer komt het meetontwerp aan bod. Wil je weten wat een impactmeting voor jouw bewonersinitiatief kan betekenen of heb je andere vragen? Neem dan contact op met Marieke via marieke.boeije@lsabewoners.nl

In het hart van de bruisende stad Groningen ligt een unieke plek waar gezondheid niet alleen een doel op zich is, maar ook een middel tot verbinding en ontwikkeling. SportCentrum Noord, onder leiding van initiatiefneemster Agnes Groen, is veel meer dan alleen een sportfaciliteit. Het is een thuis voor een diverse groep sportaanbieders én buurtbewoners, waar gezamenlijk wordt gewerkt aan een betere gemeenschap.

Duurzame werkgelegenheid en sociale inclusie

SportCentrum Noord legt veel focus op duurzame werkgelegenheid en sociale inclusie. Veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vinden hier een waardevolle plek om te kunnen groeien. In een tijd waarin de arbeidsmarkt krap is, groeit de vraag naar initiatieven die deze groep ondersteunen. De huidige aanpak voor werkgelegenheid werkt niet voor alle bewoners. Agnes stelt dat “als deze mensen de komende jaren meer moeten gaan werken, dan moeten we ook nieuwe vormen van werk zoeken die aansluiten bij de behoefte en talenten van de mensen.”

Voor SportCentrum Noord ligt de oplossing bij het creëren van een veilige omgeving waarin mensen op hun eigen manier kunnen groeien, zonder in een keurslijf te worden gedwongen. “Mensen kunnen hier in eerste instantie laagdrempelig binnenkomen om te sporten. We leggen niet de focus op een ‘probleem’, waar direct aan moet worden gewerkt. Dat is waarom mensen zo graag bij ons komen.”

Samenwerken en toekomstbestendigheid

Ondanks de vele successen en positieve impact, staat SportCentrum Noord voor uitdagingen. Het vertrouwen van de gemeente in nieuwe organisatie is vaak lastig , wat ook voor hen zorgt voor onzekerheid over de toekomst. Daarnaast wordt de samenwerking bemoeilijkt doordat opdrachten en aanbestedingen vaak naar gevestigde organisaties gaan. De samenwerking met welzijnsorganisaties verloopt soms stroef, omdat ze niet precies passen binnen de bestaande denk- en werkwijze. Omdat ze zo laagdrempelig zijn worden complexere gevallen soms naar hen doorverwezen, maar hier kunnen ze eigenlijk geen zorg voor bieden zonder intensieve begeleiding. Het blijft dus zoeken naar een samenwerking die werkt voor iedereen, maar op ondernemend vlak valt er niks aan te merken. De ondernemersgeest geeft hen hoop voor duurzaamheid in de toekomst. Ze zullen altijd nieuwe kansen benutten om het initiatief in leven te houden.

Dromen voor de toekomst

Ondanks de uitdagingen, blijft SportCentrum Noord dromen van een geïntegreerde aanpak. Idealiter is er meer samenwerking tussen bewonersbedrijven onderdeel moeten zijn van een grotere coöperatie, waarbij infrastructuur wordt gedeeld en impact wordt vergroot. “Misschien moeten we wel gezamenlijk in een coöperatie. Samen sta je sterker.”

Maar ook het vergroten van de betrokkenheid van bewoners bij het sociaal beleid is iets waarvoor ze zich meer voor willen inzetten. Meer uitwisseling tussen bewoners en beleidsmakers kan helpen om de dienstverlening beter af te stemmen op de behoeften van de gemeenschap. Door bewoners te mobiliseren ontstaat er een krachtige stem die kan bijdragen aan een effectiever beleid.

Inspiratie

SportCentrum Noord blijft een lichtend voorbeeld van hoe gezondheid, werkgelegenheid en sociale inclusie hand in hand kunnen gaan. Met een vastberadenheid om uitdagingen aan te gaan en een visie voor een inclusieve toekomst, blijft deze plek een bron van inspiratie en hoop voor de hele gemeenschap.

Zelf ondernemen met jouw buurt? Kijk eens bij ons aanbod aan trainingen en bijeenkomsten, we helpen je graag verder!