Op woensdag 24 januari organiseerden we samen met Stérk.Brabant de Startersdag Ondernemen met je Buurt. Een actieve middag en avond waarin ondernemende inwoners bij elkaar kwamen voor verschillende workshops!
We werden ontvangen bij BBS ’t Boschveld, één van de zeven Brede Bossche Scholen. Deze locatie werd ons aangeraden door Suzanne van Copernikkel, een buurtcoöperatie van ondernemende bewonersinitiatieven in Boschveld, Den Bosch. Denk bij bewonersinitiatieven bijvoorbeeld aan de Klussendienst, BoschveldWereldkeuken, NaaiMeetUp en de Fietswerkplaats.
Workshop Impact Meten op de Startersdag
We hebben geluisterd naar Gijs van Beusekom van Deccos, die ons meer info gaf over het meten van impact. Samen zijn we in gesprek gegaan over wát de impact is die je wilt meten – en hoe je dit vervolgens aanpakt. De door Deccos ontwikkelde software helpt sociaal-maatschappelijke initiatieven hun impact in kaart te brengen in cijfers. Met deze cijfers open je het gesprek met (potentiële) stakeholders en kijk je samen naar de impact van een financiële stakeholder. Heel handig dus als je wilt laten zien wat jouw initiatief allemaal bereikt (heeft).
Maaltijd uit de Wereldkeuken
Tussen de workshops door kregen we een heerlijke plantaardige maaltijd verzorgd door de vrijwilligers van de BoschveldWereldkeuken. De vrouwelijke koks van de wereldkeuken wonen in Boschveld en komen oorspronkelijk uit allerlei landen over heel de wereld. Nederland, Marokko, Turkije, India, Somalië, Kenia, Suriname, Irak, Koerdistan, Iran zijn daar voorbeelden van. De wereldvrouwen verzorgen de catering van allerlei gelegenheden, maar komen ook op locatie om daar te koken.
Begroting opstellen voor starters
Daarna heeft Marieke van LSA bewoners ons meer geleerd over budgettering en het maken van een geschikte begroting voor je initiatief. Heel leerzaam voor initiatiefnemers die stiekem toch meer geld in hun initiatief steken dan ze willen toegeven. Wat hen tevens siert; een maatschappelijk belang boven je eigen belang zetten. Toch is het wel fijn om naast je initiatief ook je eigen huishouden draaiende te kunnen houden!
‘’Het is leuk om te horen waar iedereen mee bezig is, daar word ik blij van’’ – Deelnemer startersdag
Ook eens deelnemen aan een training of bijeenkomst? Kijk hier voor ons huidige agenda overzicht.
In 2007 opende dit bewonersbedrijf in Doetinchem haar deuren. Ondanks de titel ‘zorgboerderij’ is er geen sprake van een agrarisch bedrijf met veeteelt of akkerbouw. De werkzaamheden die ze aanbieden hebben namelijk veelal te maken met bosbouw, natuurbeheer en allround terreinonderhoud.
Zorgboerderij Slangenburg biedt persoonlijke ondersteuning bij het vormgeven van arbeidsmatige dagbesteding. Hierbij creëren ze participatiebanen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Financiering
Het bewonersbedrijf heeft een manier gevonden om hun projecten te financieren. Grote bedrijven die samenwerken met de overheid krijgen vaak een Social return on investment (SROI) verplichting opgelegd. Doordat de zorgboerderij nu een sociale onderneming is, kunnen ze oogstaandelen uitgeven vanuit hun tuin waardoor de bedrijven kunnen voldoen aan hun SROI verplichting en de zorgboerderij al hun lopende kosten van het voedselproject kan dekken.
Stichting en doorgegroeid naar bewonersbedrijf
Op 23 december 2021 was het zover; de zorgboerderij werd een stichting! Het project groeide aan alle kanten waardoor het steeds meer van belang werd dat ze de activiteiten zouden opnemen in een organisatievorm die recht doet aan hun missie. Sinds de oprichting in 2007 is de zorgboerderij een eenmanszaak. Lekker makkelijk en overzichtelijk, zolang het een kleine organisatie is. Toen ze meer dan tien beroepskrachten aan het werk, drie locaties en een veelvoud aan bedrijfjes hadden was de eenmanszaak niet langer passend voor dit initiatief wat is doorgegroeid tot bewonersbedrijf.
Sociale onderneming
Naast de stichting zijn er ook een tweetal werkbedrijven opgericht; de sociale onderneming HartWerk B.V. en HartenBoeren.org. In de HartWerk B.V. werken ze aan alle (semi)commerciële activiteiten; Natuurkampeerterrein Distelheide, Lunchroom Buuls, het groenbedrijf, de Straten Generaal, Naobersap en de Houtwerkplaats. Met de opbrengst van deze projecten ondersteunen ze de zorgboerderij en de HartenBoeren. De HartenBoeren is een doorontwikkeling van de VriendenTuinen. Hierbij verbouwen ze groenten die worden geschonken aan de Voedselbanken en Mini Mannamarkt. Dit hele proces wordt in kaart gebracht en daarna wordt er dan een werkbare formule van gemaakt die op andere plekken gekopieerd kan worden.
Tot slot vind je hier meer informatie over de Zorgboerderij Slangenburg. Wil je ook ondernemen met je buurt? Kijk hier voor ons huidige aanbod aan trainingen en bijeenkomsten.
Overdag is bewonersbedrijf de Koppelkerk een museum met wisselende exposities; ’s avonds verandert de kerk in een podium voor lezingen, concerten en debatten over maatschappelijke thema’s.
Naast de indrukwekkende expositieruimtes vind je in de Koppelkerk een gezellig boekencafé: een knusse huiskamer met een houtkachel en overal boekenkasten. Om even op adem te komen met een kopje koffie na het kunst kijken, of bijvoorbeeld gewoon om even de krant te lezen en anderen te ontmoeten.
Het verdienmodel bestaat uit de verhuur van zalen, inkomsten uit het café en de verkoop van boeken. Bekijk de video hieronder voor een impressie van dit bewonersbedrijf!
Kunst
Ten eerste staan in de Koppelkerk de kunsten centraal. Overdag is bewonersbedrijf De Koppelkerk een podium voor beeldende kunst met wisselende exposities; ’s avonds een podium voor muziek of theater. In de bovenzaal exposeren regionale of Duitse kunstenaars. Zo komen alle vormen van kunst samen onder één dak.
Boeken
Met een haard, fauteuils en een leestafel is het Boekencafé de ideale plek om een boek te lezen. Ook kun je er boeken kopen. Boekhandelaren uit Bredevoort Boekenstad vullen de boekenkasten. Daarnaast treden schrijvers en dichters op in het Literair Café en vinden er boekenmarkten en boekenbeurzen plaats. Hierdoor is het bewonersbedrijf een zeer geliefde plek voor liefhebbers van boeken.
Verdieping het bewonersbedrijf
Verdieping is de laatste pijler van de de Koppelkerk. Er zijn verdiepende lezingen in het Kenniscafé, boeiende kunstlezingen in aansluiting bij grote exposities. Daarnaast zijn er maandelijkse Tegenlicht Meet Ups: discussieavonden over urgente, maatschappelijke thema’s.
Ook zijn er verschillende soorten workshops bij te wonen. Zo worden er bijvoorbeeld dansworkshops gegeven zoals de Argentijnse tango maar kun je er ook terecht voor een workshop fotografie, schilderen, strip tekenen of houtbewerken.
Bewonersbedrijven staan of vallen vaak bij de inzet van bevlogen en gedreven vrijwilligers uit de buurt. Vaak hebben deze vrijwilligers die zo veel betekenen voor het bewonersbedrijf geen vaste baan, omdat zij door omstandigheden lastig aan het werk komen op de reguliere arbeidsmarkt. Zowel voor het bewonersbedrijf als voor de vrijwilliger zou een betaalde baan bij het bewonersbedrijf een hele mooie uitkomst zijn, maar hoe creëer je zo’n betaalde baan? Commercieel denken kan een uitkomst bieden.
In ons nieuwe programma Banen voor je Buurt gingen we samen met Start Foundation en acht deelnemende bewonersinitiatieven op zoek naar kansen voor nieuwe betaalde banen op de parallelle arbeidsmarkt.
Een van de sprekers tijdens het programma is Wouter de Vaal. Hij is operationeel directeur bij Social Capital; een jong (2021) en ambitieus bedrijf, dat ontstaan is vanuit een gedeelde visie van HEINEKEN Nederland en twee sociale ondernemingen: Happy Tosti en Milieuwerk. Met Social Capital creëren ze werkplekken voor mensen met een arbeidsbeperking.
Dat doen ze op twee manieren. Ze detacheren bij verschillende sociale ondernemingen en ze nemen zelf mensen in dienst. Inmiddels hebben ze in korte tijd al 200 werkplekken gecreeërd en hebben ze de ambitie om vóór 2030 2.500 betaalde banen te creëren. Een mooie stap richting hun uiteindelijke droom; een leuke en betaalbare baan voor iedereen met een arbeidsbeperking die wil werken.
Maar hoe doe je dat? Een aantal tips aan de hand van het verhaal van Wouter van Social Capital.
Commercieel denken i.p.v. alleen maar sociaal
Het sociale en maatschappelijke aspect zit vaak goed bij bewonersbedrijven en dat is vaak ook van waaruit wordt gedacht. Als je (duurzame) banen wil creëren voor mensen uit de buurt is het óók belangrijk om commercieel te denken. Denk na hoe je inkomstenstromen kunt genereren door bijvoorbeeld de verkoop van een product of dienst. Alleen als je een goed verdienmodel hebt kun je mensen ook een duurzame baan bieden. Je wil voorkomen dat je mensen na een paar maanden geen salaris meer kunt uitbetalen.
Tijdens het programma hebben de deelnemers over het commerciële aspect nagedacht aan de hand van het Business Model Canvas. Een canvas dat je helpt om goed overzicht te krijgen over je businessmodel en goed na te denken over alle elementen van je business model, zoals ook het verdienmodel.
Zorg voor een terugkomplek
Bij Social Capital kunnen mensen aan de slag bij een van de sociale ondernemingen en vervolgens ook bij een van de partners waar ze mee samenwerken zoals Heineken, verschillende gemeentes en Sanquin. Het komt natuurlijk voor dat iemand toch niet op zijn plek zit en wat er vaak gebeurde is dat iemand dan weer gelijk terugvalt in een uitkering. Dat geeft geen vertrouwen.
Bij Social Capital doen ze dit anders. Zij hebben terugkomplekken gecreëerd. Dit zijn arbeidsplaatsen waarop mensen altijd kunnen terugvallen, mocht het niet lukken op plek waar ze waren geplaatst. Daar komt lef bij kijken, maar uiteindelijk doet dat heel veel voor de mensen die je aan een baan helpt.
Nog een laatste tip van Wouter? Uiteindelijk moet je het gewoon doen, heb lef om het anders te doen, daar help je heel veel mensen mee!
Wil je met ons van gedachten wisselen over dit thema?
Een nieuwe editie Pitchen voor Impact! Dit jaar doen vijf gedreven bewonersbedrijven mee aan het trainingsprogramma van LSA Bewoners, KNHM-foundation en Social Enterprise NL. Op donderdag 3 november vond de eerste trainingsdag plaats. Hier lees je meer over de deelnemers en hun dromen, plannen en ambities.
Verenging Broedmachine | Beverwijk
De broedmachine is een plek waar creatieve en startende ondernemers terecht kunnen om te experimenteren en te maken. In het gebouw vind je gedeelde werkplaatsen, oefenruimtes en flexwerkplekken waar techniek, innovatie en cultureel ondernemerschap centraal staat. De vereniging biedt voornamelijk een plek, maar ze zien als verhuurder dat veel activiteiten van makers ten dienste komen van de buurt. Daarmee is het een plek van en voor de buurt. Na 5,5 jaar een pand te huren, wil de vereniging het pand graag in eigendom. Met het traject willen ze een stevig verdienmodel neerzetten om hopelijk het pand ooit te kunnen kopen.
Dorpshuis Lekkerkerk | Lekkerkerk
Dorpshuis Lekkerkerk fungeert als een ontmoetingspunt waar bewoners en bezoekers kunnen samenkomen. Bezoekers beschrijven het als een ‘warm, kloppend hart binnen het dorp’. Het is een open plek waar verenigingen terecht kunnen om ruimtes te huren of te gebruiken voor activiteiten. Hierin wordt plek geboden voor kunst, cultuur en geschiedenis. Ook is er dagelijks voldoende ruimte voor een kop koffie tussendoor, een lekkere lunch of een uitgebreid diner. Het buurtcentrum moet in de toekomst dienen als thuisbasis van verenigingen, ook zijn er plannen om de bibliotheek in te richten in het pand. Hier is vanuit bewoners veel vraag naar. Helaas zal de gemeente stoppen met het subsidiëren hiervan. Om het hart van Lekkerkerk niet verloren te laten gaan wil het Dorpshuis in het trainingstraject graag een sterk verdienmodel opstellen, om uiteindelijk het dorpshuis te kopen van de gemeente en het hart van Lekkerkerk niet verloren te laten gaan.
Kidsacademy | Bewonersbedrijven Almere
De Kidsacademy is een buurtkamer waar kinderen centraal staan. Er vinden dagelijks leuke activiteiten plaats georganiseerd voor kinderen uit de buurt. Momenteel kunnen kinderen kiezen uit diverse workshops om hun talenten te ontdekken. Denk hierbij aan kinderen laten voelen en ruiken in het bos, de natuur in en kooklessen. Ook worden trainingen geboden aan ouders met betrekking tot opvoedproblemen, of om juist te leren hoe zij een nog betere band kunnen creëren met hun kind om hun weerbaarheid in de samenleving te vergroten. Grote ambities dus!
De buurtkamer ligt centraal in Almere tussen 4 scholen. De opbouwwerker en de medewerkers van Kidsacademy vinden dat er in Almere een eigen plek moet komen, waar kinderen zichzelf vrij kunnen ontdekken. Hiervoor is een inkomstenstroom nodig. Momenteel doen zij dit nog vanuit subsidies. Kidsacademy wil tijdens het programma leren om een stevige begroting op te stellen om financieel op eigen benen te kunnen staan.
Ambities van Het Bollenpandje | Bewonersbedrijven Rotterdam
Het Bollenpandje is een ontmoetingsruimte in Rotterdam Bospolder-Tussendijken. De buurtkamer is de ruimte van en voor bewoners: er wordt gewerkt op basis van community building. Bewoners kunnen onder andere voor elkaar koken en elkaar steunen in de dagelijkse verplichtingen, zoals het aanvragen van een toeslag of het regelen van een energiecontract. In de buurtkamer is iedereen vrij om binnen te lopen. Ook kunnen organisaties ruimtes huren voor het geven van trainingen of cursussen. De opbrengst hiervan zal uiteindelijk is geïnvesteerd in de buurtkamer, waarmee het weer ten goede komt aan de buurt. Het Bollenpandje financiert dit momenteel vanuit subsidies, fondsen, of het verhuren van locaties. Het is een van hun grote ambities een businessmodel te kunnen neerzetten, om uiteindelijk niet meer afhankelijk te zijn van financiering van derden en om op lange termijn een eigen pand te kopen.
Ambities vanEkohouse | Boekel
Ekohouse is een broedplaats voor initiatieven van de buurt en voor de buurt. Hier worden mensen uit de buurt samengebracht om zelfredzaamheid, buurtbedrijvigheid en de nieuwe economie vorm te geven. Dit door maak-en-doe-activiteiten met persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch rendement. De organisatie wil samen met de buurt naar een nieuwe economie waar sociaal en lokaal centraal staat. De organisatie heeft mooie ambities en al verschillende lokale buurtinitiatieven op de markt kunnen brengen, voorbeelden hiervan zijn het Maakcafé, zakje en het afhaalwinkeltje. Al deze buurtinitiatieven zijn opgericht naar aanleiding van behoeften uit de buurt. Het Ekohouse wil meer van dit soort buurtinitiatieven ondersteunen, hiervoor is een eigen pand en businessmodel nodig. Momenteel gebruiken ze een pandje in het ecodorp. In het trainingstraject willen zij graag leren hoe zij een stevige inkomensstroom kunnen genereren, om nog meer initiatieven te steunen en uiteindelijk een plek eigendom te hebben.
Kijk hier voor ons huidige aanbod aan trainingen voor bewonersbedrijven.
“Binnen 2 weken staat iemand z’n eigen afdeling te runnen”
Een plek waar je kan doen waar je goed in bent, waar je kan lachen en samenwerken. Een plek om je talenten in te zetten en om je te ontplooien. Dat is Ontmoetingswerkplaats De JoJo in Sassenheim. Sinds 2019 is dit ondernemende bewonersinitiatief onderdeel van MAEX. Nu helpt de Social Handprint hen de impact te laten zien van de Jojo op de buurt.
Circulaire economie
Vandaag de dag werken 35 vrijwilligers op het Hortusplein in Sassenheim. Drie dagen per week staan zij paraat om De JoJo open te stellen voor bezoekers. Lisa vertelt: “Vorig jaar zijn we gestart met 2 pilots. Als eerste: zorgen voor algemene voorzieningen voor kwetsbare inwoners. Met de tweede pilot werken we aan de vraag vanuit de overheid als onderdeel van het circulair ambachtscentrum Bollenstreek.” Daarnaast vraagt De JoJo zich steeds af: Wat is nu die circulaire economie en hoe kan ik daaraan bijdragen? Uiteindelijk is het de start van een gesprek over het zien van kansen in plaats van moeilijkheden.
Eigen initiatief
Burgerinitiatieven dragen steeds vaker zelf oplossingen aan voor maatschappelijke problemen, ziet Lisa. Bewoners zien snel wat er speelt in de samenleving en wat daarvoor de oplossing is. “Een Repair Café of weggeefwinkel zijn dan leuke dingen om te runnen”. Aanmelden hoeft niet, een betaling is niet nodig. Bij De JoJo kan iedereen altijd aanschuiven. Als je zin hebt om te koken, kan je helpen. Op dinsdag kan je binnenwandelen bij het naaiatelier op de werkplaats. “Het is gewoon echt een ontmoetingsplek.”
Impact in beeld met de Social Handprint
De werkplaats draagt bij aan 12 van de 17 SDG’s en creëert 890.000 euro aan maatschappelijke waarde. Concreet en duidelijk. De Social Handprint maakt het voor Ontmoetingswerkplaats De JoJo onwijs makkelijk om dit te laten zien. “Een knutselmiddag voor ouderen, het kan lullig klinken, maar voor hen is het een wereld van verschil tussen eenzaam thuis zitten of een middag samen knutselen. Door de Social Handprint kan je dat mooi in beeld brengen en verantwoorden. Dat is heel waardevol voor een SDG-gemeente.”
Naaimachine maken in het Repair café
Maatschappelijk, duurzaam en circulaire economie-aanjager
Een sociaal maatschappelijk initiatief als aanjager van duurzaamheid en de circulaire economie. Het is de volgende, logische stap volgens Lisa. “We moeten tegenwoordig naar een duurzame wereld. Ondertussen zitten er allemaal mensen thuis die zogenaamd “niks kunnen”, maar dat is gewoon niet waar.” De JoJo gelooft dat iedereen, overal, talenten kan inzetten. “Daarin is het delen en hergebruiken van spullen gewoon heel leuk.” Met behulp van de subsidie kunnen mensen nu op donderdag ook samen koken en eten bij De JoJo, mensen hoeven niet te betalen maar kunnen gewoon lekker aanschuiven. De scheidslijn tussen bezoeker, deelnemer en vrijwilliger is daarmee heel dun. “Mensen komen bij ons binnen, en binnen twee weken staan ze hun eigen afdeling te runnen, vanwege de talenten die ze immers in huis hebben.”
Bekijk hier de Social Handprint van Ontmoetingswerkplaats De JoJo.
Training Social Handprint
Wil je meer weten over de Social Handprint en de maatschappelijke impact die jouw eigen initiatief maakt op de wijk? Op 7 december organiseren we samen met MAEX een online sessie over de Social Handprint, speciaal voor bewonersinitiatieven.
Dit innovatieve wijkcentrum in de grootste wijk van Zutphen is een ontmoetingsplek voor de buurt, maar nog veel meer dan dat. Een ondernemend en verbindend buurtinitiatief, waar mensen van alle leeftijden en met verschillende achtergronden zich thuis mogen voelen. De grote glazen ramen, de uitnodigende woonkamer met een grote muurschildering, lokale kunst aan de muren en de verse bloemen uit eigen moestuin maken mensen nieuwsgierig en zorgen voor een uitnodigend karakter. Binnen kun je je vermaken aan de voetbal- of pingpongtafel, je kunt een spelletje spelen uit de spelletjeskast of schaken aan de schaaktafel.
Buurtcentrum waterkracht laat zien hoe ze ondernemen met de buurt.
Inkomsten van het wijkcentrum
Wijkcentrum Waterkracht genereert haar inkomsten grotendeels uit haar horeca en zaalverhuur. In de huiskamer bestel je een citroentaart, een kop koffie of een lunch. Hierbij ligt de focus nog steeds op ontmoeten en verbinden. Afhankelijk van je inkomsten krijg je de koffie gratis of je betaalt omdat je het kunt missen. Dan koop je bijvoorbeeld de iets prijzigere latte macchiato voor jezelf of een ‘uitgestelde koffie’ voor een ander. Zo worden inkomsten gegenereerd, maar blijft het toegankelijk voor de hele buurt. Verder worden de zalen in het wijkcentrum verhuurd voor feestelijke bijeenkomsten en cursusaanbod, maar ook zakelijke vergaderingen van bijvoorbeeld de woningbouwcorporatie.
Financiers
Wijkcentrum Waterkracht werkt samen met de gemeente en woningbouwcorporatie die een bijdrage leveren. Daarnaast zoeken ze vooral ook andere partners om hun visie waar te maken. Toen er bij buurtbewoners behoefte bleek om een opleiding te volgen, maar de stap naar het ROC te groot bleek, haalde het wijkcentrum zelf de opleiding in huis. Zo werd het ROC een samenwerkingspartner. Het ROC is gevraagd de entree opleiding voor volwassenen in het wijkcentrum te verzorgen. De docenten geven in Waterkracht algemene vakken Nederlands, rekenen en burgerschap. Daarnaast lopen de studenten stage als opstap naar een vakopleiding, bijvoorbeeld tot fietsenmaker. Toen duidelijk werd dat het taalniveau van de opleiding voor sommigen nog te hoog lag namen ze tijdelijk een taaldocent in huis. Deze gaf wekelijks les om de deelnemers klaar te stomen voor de opleiding.
Maakplaats in ontwikkeling
Het wijkcentrum heeft een tech-lab geopend met behulp van vrijwilligers uit de buurt, sponsoring van een lokaal fonds en gereedschap dat is gedoneerd door vrienden en bekenden uit de buurt. Dit zijn de eerste stappen tot het ontwikkelen van een maakplaats voor de buurt, met 3D-printer en andere toffe apparatuur. Hier zullen creatieve workshops worden gegeven, gratis en tegen betaling, en zal een kleine bijdrage worden gevraagd voor het gebruik van de werkplaats. Dit leidt tot extra verdiensten, maar behoudt toch de toegankelijkheid voor iedereen.
Meer weten? Lees hier meer over Wijkcentrum Waterkracht. En bekijk hier ons huidige aanbod aan trainingen en bijeenkomsten.
Elf toonaangevende partijen in de wereld van sociaal ondernemerschap, maatschappelijk vastgoed en financiering slaan de handen ineen om de toegang tot vastgoed voor bewonersbedrijven te verbeteren.
Nieuwe entiteit die verhuurt en aankoopt
De tien partijen verbinden zich nu aan de ambitie om een nieuwe entiteit op te richten die (maatschappelijk) vastgoed aankoopt en dit verhuurt aan bewonersbedrijven en leningen verstrekt aan bewonersbedrijven die zelf het vastgoed willen aankopen. “Door maatschappelijk vastgoed aan te kopen en dit onder aantrekkelijke voorwaarden aan bewonersbedrijven te verhuren zorgen we ervoor dat zij zich volledig kunnen focussen op hun maatschappelijke activiteiten en een lange termijn strategie kunnen bouwen.” aldus Arno Boon directeur van BOEi. Jitske Tiemersma, directeur van KNHM foundation: “Wij verstrekken al langer met succes leningen aan bewonersbedrijven voor investeringen in vastgoed. Door deze samenwerking kunnen wij onze impact vergroten en meer bewonersbedrijven helpen hun pand zeker te stellen voor de toekomst.”
Copyright: John Voermans
Bewonersbedrijven cruciaal voor leefbaarheid in wijk of buurt
Bewonersbedrijven zijn sociale ondernemingen voor en door burgers die bijdragen aan de leefbaarheid in een wijk of buurt, van grote steden tot krimpgebieden. Uit onderzoek blijkt dat het hebben van een eigen plek voor bewonersbedrijven doorslaggevend is voor het bereiken van hun maatschappelijke missie. Nu de leefbaarheid op steeds op meer plekken onder druk staat is het cruciaal de positie van bewonersbedrijven te versterken.[1]
MoU resultaat van tweejarig traject
Het tekenen van de MoU is het eindresultaat van het tweejarig project “Social finance for community based social enterprises” uitgevoerd door Social Enterprise NL, LSA, Stichting DOEN en KNHM foundation en is gefinancierd door de Europese Commissie. Bij het project waren meer dan 50 experts, ondernemers, wetenschappers en financiers betrokken. Dit heeft geresulteerd in twee publicaties: Kapitaal voor de Buurt en Eigen Haard is Goud Waard. De verwachting is dat de nieuwe organisatie binnen een jaar van start kan gaan.
Wij waren op bezoek bij de winnaars van de Publieksprijs van Pitchen voor Impact 2021, de Graafse Akker. Een voormalig braakliggende terrein in Den Bosch Oost is omgetoverd tot een prachtig stuk groen, een gemeenschappelijke akker, waar de hele buurt bij wordt betrokken. Deze zomer is de buurt “getrouwd” met de akker, zoals ze dat zelf zeggen. Of wel, de buurt heeft de akker collectief gekocht met meer dan duizend buurtbewoners. Via een crowdfunding actie verzamelde de buurt €255.000,-. Met de hulp van woningcorporatie Zayaz was dit genoeg geld voor de collectieve trouwerij.
Initiatiefnemers en bewoners van de Graafse Akker laten zien hoe ze ondernemen met de buurt.
Huwelijksreis week
De aankoop van de akker moest natuurlijk gevierd worden! Daarom was er een groot feest. Hiervoor is de helft van het prijzengeld van Pitchen voor Impact ingezet. Dik verdiend! De week na de koop is het huwelijksreis week op de akker. In deze week mag je je tent neerzetten op het terrein en met de buurt kamperen. Een week vol activiteiten in de buitenlucht. Van een buikdanscursus tot een houtbewerkingsworkshop. Een gezellige en vreugdevolle week voor de hele buurt.
Het ontstaan
Het stuk land was jarenlang eigendom van een projectontwikkelaar. Nadat een aantal buurtbewoners het terrein vonden en de potentie zagen mocht Stichting Transfarmers de grond pachten. Zij maakten er in tien jaar tijd een onmisbare buurt akker van: De Graafse Akker. Die als doel heeft om het buurtgroen te behouden, mensen samen te brengen en hen te motiveren tot creëren, verbouwen en onthaasten.
Inkomsten
Dit ondernemende initiatief kent een grote veelzijdigheid in het genereren van inkomsten. Een van de eerste manieren om geld binnen te halen waren de makkers van de akkers. Dit zijn buurtbewoners die een maandelijks contributie doen, waarmee ze gewassen mogen oogsten uit de moestuin van de akker. Op dit moment zijn er 300 makkers van de akker.
Een andere inkomstenbron komt uit lessen geven aan basisscholen. Naast gewassen groeien op de akker ook wilde kruiden. Hierover worden bijvoorbeeld wildpluk lessen gegeven, waardoor het bewustzijn over wat je wel en niet kunt eten groeit.
Op de buurderij, een lokale markt, worden groentes verkocht. Hier worden andere lokale boeren aan verbonden. Wekelijks halen minimaal 50 mensen hier hun boodschappen. Elke dag mogen mensen aanschuiven voor een lunch met soep of salade van het land. Dit is gratis, maar er staat wel een donatiepot. Dit maakt het toegankelijk voor iedereen.
Financiers
Vanuit de gemeente wordt de akker gefinancierd voor een stukje buurthuis en de sociale voorzieningen die worden vervuld. Het gaat vooral om dagbesteding. Dit wordt ook bekostigd door een aantal zorgpartijen. In het verleden hebben ze bij de opstart hulp gehad van het Oranje Fonds. Het VSB Fonds hielp bij de aankoop van de akker en ze werkten projectmatig samen met provincie Brabant.
Ondanks de hoeveelheid activiteiten en de verzameling van inkomsten die hieruit vloeit is de akker altijd aan het ontwikkelen. Momenteel werken ze aan een project om te kijken of ze meer tuinen in de buurt kunnen vergroenen. Zo willen ze tuinklusdiensten aanbieden om tuinen groener te maken, als bewoners hier zelf niet toe in staat zijn. Een woningbouwcorporatie uit de buurt heeft al gevraagd of ze wat klussen willen doen, weer een bron van inkomsten erbij.
Deze inkomsten worden gedeeld met de wijk, want iedereen heeft medebeheer in het groen. Op de akker wordt altijd gekeken naar manieren om iemand een vrijwilligersvergoeding te geven voor hun bijdrage. Zo werken ze nu ook mee aan ons programma Banen voor je Buurt.
Tips
Wij vroegen een van de initiatiefnemers, Albert, welke tip hij had willen krijgen toen hij begon. Hij zei het volgende “als ik nu terugkijk naar het begin en hoe het is gegroeid ben ik eigenlijk best wel tevreden en denk ik niet ‘dat had ik beter of anders moeten doen’. Wat wel fijn werkte was dat het terrein 1 a 2 keer per week open was. Toen waren we er niet altijd, maar konden we wel nadenken over hoe we mensen konden betrekken. We vroegen aan omwonenden ‘hoe zou jij deze grond invullen?’ en waren altijd bezig met die gemeenschappelijke deler en het geven van vertrouwen.'”
Een praktische tip die Albert meegeeft is het schrijven van een nieuwsbrief. Hier begon hij vrij snel mee. Zo waren er activiteiten die hij de wereld uit gooide en verplichte hij zichzelf er ook echt te zijn op die momenten. “In het begin kwamen dan één tot drie mensen, maar dat was fijn om aan de slag te gaan. Alleen is niet zo leuk.”
Ook is het belangrijk om zo snel mogelijk mensen erbij te zoeken, want je kunt niet in je eentje aan alles denken. “Er gingen vast dingen verkeerd, maar ik heb me daar nooit zo door laten leiden. We hebben ook wel gedoe gehad, maar dat hebben we altijd zo veel mogelijk geprobeerd te delen en iedereen erbij betrekken.”
De eerste jaren was het nog erg kwetsbaar, omdat het pachtcontract per jaar werd verlengd. Toch gedroegen ze zich alsof ze er hun hele leven zouden blijven. Albert geeft aan dat dit mis had kunnen gaan, maar misschien gaf dit ook het vertrouwen dat nodig was om overeind te blijven staan.
Ten slotte zei Albert het volgende: “waar ik ook erg in geloof is, zoek niet steeds op hoe je jezelf op het podium zet, maar probeer ook de rest van de buurt op het podium te zetten. Dan gaat de boel ook leven.”
Ook starten?
Ondernemen met je Buurt is het landelijk programma dat buurtbewoners helpt om maatschappelijke duurzame impact te creëren. We delen kennis, vergroten vaardigheden en maken bewonersbedrijven zichtbaar. Doe mee en laat jouw goede idee of initiatief groeien tot een succesvol bewonersbedrijf. We hebben handige info voor je verzamelt als je ook wilt ondernemen
Op het verlanglijstje van veel bewonersbedrijven staat het creëren van banen voor buurtbewoners die zich met hart en ziel inzetten voor de buurt maar door omstandigheden maar lastig aan het werk komen op de reguliere arbeidsmarkt. Maar hoe doe je dat? Vaak blijft het bij vrijwilligerswerk terwijl er veel (maatschappelijke) waarde wordt geleverd. In ons nieuwe programma Banen voor je Buurt gaan we samen met Start Foundation op zoek naar kansen voor nieuwe betaalde banen op de parallelle arbeidsmarkt zoals zij dat noemen.
Paul Kramers, manager P&O bij Pieter van Foreest is betrokken bij de oprichting van Zorghub, een initiatief van verschillende sociale partners in Delft om meer mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een kans te bieden. Mensen die bijvoorbeeld langdurig in de bijstand zitten, kunnen aan de slag bij Zorghub om ondersteunende taken in de zorg te verrichten zoals gastvrouw/ heer, hulp bij het huishouden en in functies op de ontmoetingscentra. Het gaat om betaalde banen die in de aanloop gefinancierd worden via een zorgabonnement dat kan worden afgesloten door zorgorganisaties of (op termijn) particulieren. Het afgesproken uiteindelijke doel is een reguliere arbeidsovereenkomst.
Paul geeft één van de trainingen tijdens dit nieuwe programma over de kansen van een dergelijk concept voor bewonersbedrijven. En paar lessen die hij meegaf aan de deelnemers:
Ga ‘anders’ kijken, van problemen naar kansen
Welke maatschappelijke problemen of uitdagingen zie je en kan je lokaal ombuigen naar kansen? In ons geval was dat bijvoorbeeld anders naar vergrijzing van ons personeelsbestand kijken en dat koppelen aan de krapte op de arbeidsmarkt. Er zou in de nabije toekomst veel uitstroom van personeel zijn en we zagen een bepaald soort werk weggelegd voor mensen die nu langs de zijlijn staan. Dat heeft aan de basis gestaan van de Zorghub.
Zoek kansrijke samenwerkingspartners en financieringsstromen
In het geval van banen en arbeidsmarkt kan je beginnen met je oriënteren op bestaande gemeentelijke samenwerkingsverbanden die zich al bezighouden met re-integratie. Verdiep je ook in de Participatiewet 2015 en hoe jouw gemeente die uitvoert. Verder kan het nuttig zijn om uit te zoeken of jouw gemeente SROI-doelstellingen met samenwerkingspartners heeft afgesproken (en die kans is reëel). Ook de lokale of regionale sociale werkvoorziening of re-integratie bedrijven kunnen interessant zijn om te benaderen. Samenwerking versterkt. En bekijk ook vooral de MVO-doelstellingen van bedrijven uit de regio.
Begin gewoon en geloof erin
Begin gewoon met kleine stappen en ga uit van maatwerk. De ervaring is dat er zijn geen geschikte grootschalige aanpakken voor deze doelgroep zijn. Iedereen heeft een verhaal en draagt bagage mee, maar ook iedereen heeft talenten en mogelijkheden. Er moet ruimte gemaakt worden om de doelgroep op maat te bedienen en te werken vanuit mogelijkheden en al aanwezige vaardigheden en competenties. En ook: als je samenwerkingspartners en financiers zoekt, denk vanuit een gezamenlijk belang en perspectief! Hoe lossen we een gezamenlijk probleem op en wat draagt eenieder bij? Je levert (maatschappelijke) waarde en lost daarmee een vraagstuk op of vult een gat, er zijn altijd partners te bedenken die daar baat bij hebben en bereid zijn financieel bij te dragen.
Wil je met ons van gedachten wisselen over dit thema?
Ondernemen met je Buurt is het landelijk programma dat buurtbewoners helpt om maatschappelijke duurzame impact te creëren. We delen kennis, vergroten vaardigheden en maken bewonersbedrijven zichtbaar. Doe mee en laat jouw goede idee of initiatief groeien tot een succesvol bewonersbedrijf. We hebben handige info voor je verzamelt als je ook wilt ondernemen.
